شهرستان بیجار مرکز اداری سیاسی منطقه ی گروس و دومین مرکز با اهمیت استان کردستان در تمامی زمینه ها از جمله قالی بافی است . در این شهر همواره فرش هایی با گره ترکی و با تراکم نسبتا قابل توجه بافته شده است (از 1000 تا 3600 گره در دسی متر مربع).
بافنده های بیجار سخاوتمندانه نخ های پود را حتی تا پنج نخ از میان تارها ی فرش می گذرانند . به این جهت و همچنین به لحاظ بلند بودن پرزها ، فرش های آنان سنگین بوده و به سهولت نمی توان آنها جابه جا کرد و بهتر است که آنها را لوله کرد ، چرا که در غیر این صورت احتمال شکسته شدن و پاره شدن فرش وجود دارد .
در شهر بیجار و دهات مجاور آن نزدیک به 16000 بافنده بر روی 8000 دار قالی ، به کار بافت فرش های خوش رنگ و رو و با دوام اشتغال دارند . ولی متاسفانه اغلب این فرش ها تا حدودی کج و معوج هستند. عیبی که صرفا با تعویض دارهای کهنه و قدیمی با دستگاه های جدید و فنی و با سردارها و زیر دارهایی راست و استوار کاملا مرتفع می شود. شاید به جرات بتوان گفت اگر این نقص کج و معوج بودن و همچنین اصراف در به کاربردن نخ های اضافه ی پود در فرش های بیجار نبود ، قالی و قالیچه های این ناحیه با طرح های بسیار زیبا و با رنگ های با دوام و پشم های مرغوبشان مقام شایسته تری را در مجموعه ی فرش های ایران به خود اختصاص می دادند.
فرش های بیجار در اندازه هایی متغیر ، از پشتی تا فرش های بزرگ 15 متر مربعی بافته می شوند. بافت کناره در این شهر رواجی ندارد . بافنده های بیجار برای پیگیری طرح و نقشه ، فرشی قرینه در کنار دار قالی را که به آن واگیره گفته می شود بر نقشه های میلی متری و رایج ترجیح می دهند.
رنگ های مورد مصرف در قالی بافی بیجار بیشتر در زمینه های قرمز ، آبی روشن ، صورتی ، آبی سرمه ای ، بژ و نارنجی است . در فرش های آنان مانند بافته های برخی از مناطق غربی ایران گاهی کیفیت دو رنگی ناگهانی نیز دیده می شود.
بهترین فرش های این ناحیه را بافنده های ایل شاهسون از تیره ی امیر افشاری ، که در شمال بیجار و اطراف تکاب زندگی می کنند ، می بافند. به این جهت گاهی فرش های آنان با بافت های ایل افشار ، که در حوالی کرمان هستند ، مشابهت پیدا می کند.
طرح های بیجار و روش های بافت آن تقریبا متمایز از فرش های سنندج است فرش های آنها اغلب در سبک گلدار و یا شاخه شکسته بافته می شوند. طرح های مسلط در این شهر عبارت اند از طرح های ترنج دار که اغلب ترنج ها بزرگ بوده و در بالا و پایین آن دو سر ترنج دیده می شود . گاهی اوقات این سر ترنج ها به پلاک هایی که در متن آنها اسامی اشخاصی نوشته شده است منتهی می گردد . اگر برخی از فرش های بیجار از نظر طرح و رنگ با فرش های ترنج دار سنتی کاشان مشابهت پیدا کنند از روی نوع گره ، ارتفاع پرز و تراکم الیاف فرش می توان آنها را از یکدیگر تمیز داد.
در بیجار طرح هراتی لچک و ترنج را نیز می بافند. بافنده های بیجار نقش هراتی را به طرق گوناگون در طرح های خود وارد می کنند. گاهی این نقشه ها را در میان ترنج شش گوشه ای که در متن ساده ی فرش معلق است قرار می دهند و گاهی نیز ترنج بزرگی مستور شده با موتیف های گلدار را در زمینه ای پوشیده شده از نقش های هراتی جای می دهند. با وجود آنکه با برخی از طرح های تلفیقی بته ای – هراتی و ساروقی مشابهت پیدا می کنند معهذا یک مشخصه ی اختصاصی برای فرش های بیجار به شمار می روند.
از دیگر طرح های مورد علاقه ی بافنده های این شهر ، طرح ظل السلطان و همچنین طرح گل بته ای تکراری مشابه برخی از طرح های قره باغ قفقاز است. در اینجا باید یادآور شد که در قرن نوزدهم نقش های بعضی از فرش های ایران تا حدودی متاثر از طرح ها و موتیف های اروپایی به خصوص فرانسه شد و ما این تاثیر هنری را در برخی از فرش های گلدار کرمان و فراهان و از آن جمله فرش های با دسته گل سرخ در بیجار را می توانیم مشاهده کنیم. این طرح ها (دسته گل سرخ) در انواع مختلف در میان طراحان به نام« گل فرنگ» شهرت دارند.
طرح های گل و بلبل ، گلدار سرتاسری با نقش خرچنگ با توده های ابر چینی در حاشیه و همچنین گلدار سرتا سری با گل های هشت پر (بته ای کردستانی) با حاشیه هراتی از دیگر طرح های متداول در این شهر است که بافنده های ماهر بیجار با استادی تمام آن را می بافند.
بافنده های تیره ی کاکابرو که در شمال سنندج زندگی می کنند فرش هایی دو پود ، سنگین و با دوام و بیشتردر شکل کلگی با رنگ های آبی تیره ، قرمز آجری و همچنین رنگ های روشن سبز و طلایی به بازارهای سنندج و کرمانشاه می فرستند. فرش های آنان با نقش های هندسی ایلیاتی تزئین شده است. گاهی از طرح مزلقان می بافند و گاهی به طرح های نهاوند متمایل شده و نگاره های آنان را در متن فرش های خود می آورند. گاهی در برخی از فرش های این تیره سر ترنج به شکل نیم تنه لباسی در بالا و پایین ترنج شش گوشه میانی در یک زمینه ی ساده به چشم می خورند که اشکالی زیبا و تزیینی ، ولی به کلی غیر متعارف ، هستند .مانند سایر بافنده های کرد حاشیه ی سماوری (قوری بیجار) و حاشیه ی شیر شکری رابیشتر پسندیده و متن فرش های خود را با آنها قاب می کنند.