ابوالفتح لطیفی،مشهور به استاد ابوالفتح رسام عرب زاده،یکی از چهره های برجسته هنر فرشبافی ایران است.او در سال 1293 شمسی در شهر تبریز به دنیا آمد.پدرش حسین زیدی لطیفی مقلب به «سید عرب» از شاگردان کمال الملک بود که با نقاشی و طراحی فرش امرار معاش می کرد.وی از اعراب زیدی بود که سه نسل قبل از حجاز مهاجرت کرده بودند و به این جهت به سید عرب معروف بود.
رسام از همان کودکی،در دامان پدر با طرح و رنگ آشنا شد. دوران کودکی را چنان که مرسوم بود در مکتبخانه گذراند. در فضای سرد و مرطوب مکتب،قرآن و الفبا آموخت و بدین منوال سالهای اولیه زندگی اش سپری شد.تحصیل در «مدرسه ادیب» تهران و «رشدیه» تبریز و بعدها در «هنرستان تبریز» و «صنایع مستظرفه» مراحل بعدی است که در جوانی طی کرد.
از کارهای اولیه استاد رسام عرب زاده، بافت فرشی از چهره یک سرشناس،نمونه ای موفق از تلاشهای اولیه اوست در همین دوره طرحی را به نام والس دولاو (Valce delave) از گوبلنهای فرانسه اقتباس کرد و آن را برای بافت به صورت فرش طراحی نمود اما با شروع بافت فرش متوجه شد که از رنگها اطلاع چندانی ندارد.به کمک دوستی که در یک کارخانه آلمانی به رنگرزی اشتغال داشت از فوت و فن رنگرزی مطلع گشت.سپس به مدد آنچه آموخته بود،فرش مذکور را با نام« رقص فرشتگان» به پایان رساند.
دو نمونه از فرشهای استاد عرب زاده بعدها در حراج هلال احمر(برای کمک) به فروش رسید و نام عرب زاده بیشتر از هر موقع دیگری بر سر زبانها افتاد.
استاد عرب زاده پس از تجربه کردن هنر کاریکاتور و بافت آرم های کمپانیهای مختلف، منحصرا به بافت قالی وقالیچه پرداخت.در این مرحله از فعالیت،بدعت و نوآوریهای او در طراحی و بافت فرش آغاز شد.نخستین جلوه های ابتکار او،نقش پردازی بر مبنای اصول جدید طراحی بود،ماندد رعایت مقیاس و اندازه ها.اما ویژگی بارز او بهره گیری از طرحهایی است که نقش غلط نامیده می شود.
این طرحها ترکیبی از نقشهای متفاوت با نظام متعارف و مغایر با سنتهای رایج است.چون شیوه را یج بافت نیز پاسخگوی نقش پردازیهای او نبود،آرام نگرفت و در چنبره بافت و گره سنتی وا نماند.اندیشید و با سختکوشی بسیار به «گره آویز» و دستاوردهای دیگری رسید.
دهه چهل و پنجاه،دوران شکوفایی هنر رسام در طراحی و بافت قالی بود.او پس از سالیانی مدید،زحمت و تلاش،پخته در کوره تجارب و با کولباری غنی از اندوخته های بایسته،آثاری شگفت و بدیع پدید آورد که همتای نمونه های برجسته میراث تاریخی ایران در هنر فرشبافی است.
نمایش آثار استاد رسام عرب زاده در کارگاه خصوصی(1345)،خانه آفتاب (1352) و انیستو گوته(1353) با استقبال عمومی گسترده ای روبرو شد.درسال 1354،عده ای از مسئوولان شرکت سهامی فرش ایران از کارگاه عرب زاده بازدید کردند و او را به همکاری در شرکت مذکور دعوت نمودند ولی او نپذیرفت و خود را درچار چوب رسوم اداری مقید نکرد ولی از راهنمایی دریغ نورزید.مجموعه واژگان فرش که با نام دستورالعمل اصطلاحات امور تولیدی فرش وبا همکاری او وتعدادی از کارشناسان مجرب شرکت فرش تدوین شد یکی از همکاریهای ذیقیمت او با شرکت مذکور است.در سال 1356 بعد از گشایش موزه فرش ایران با مقامات و کارشناسان این موزه ارتباط نزدیک داشت و نظرات مشورتی خود را در مورد عرضه آثار نفیس فرش ارائه می داد.
استاد عرب زاده در دو دهه اخیر ضمن طراحی و بافت فرش،در گسترش حرفه قالیبافی و پیوند آن با جنبه های هنری،نقش ارزنده ای ایفا کرده و شاگردان بسیاری را پرورش داده است.او علاوه بر کاربرد چهار گره به جای یک گره (آویز) دو نوع بافت فرش را با زیبایی و استادی تجربه کرده است و به دنیای فرشبافی تقدیم داشته است.این دو روش بافت عبارتند از:
الف-رجشمار توامان:یعنی فرشی مثلا با رجشمار 75 داخل فرش دیگری با رجشمار 25.نمونه این بافت در فرشی که آن را «خزان» نامیده است دیده می شود.
ب-نوع بافت توامان:یعنی قسمتی از دستبافته به صورت «فرش» است و قسمتی دیگر به صورت «گلیم»نمونه این دستبافته تابلوی زیبایی است که آن را« شب تاریک و بیم موج» نامیده است.
در مورد طرح ونقشه قالی،آثار عرب زاده با خلاقیت و روش هنرمندانه که خاص خود اوست با استفاده از حال و هوای دنیای نقش و نگار و عرفان ایرانی تجسم یافته است.در آثار عرب زاده اشاره نگاره ها نمادین است که در مجموع از سنتی ریشه دار مایه می گیرد. استفاده از مينياتور ايراني در كار عرب زاده زياد به چشم مي خورد و براي نقش پردازي هايش الهام او از اشعار نغز و داستانهاي دل انگيز وطنش تمام شدني نيست.
شگفتي و اوج خلاقيت عرب زاده در اين است كه او با حفظ تمام ميراثهاي هنري و رازو رمزهاي اصالت قالي ايران، دست به خلاقيت و نوآوري مي زند درون حال و هواي دل انگيز نقوش قالي ايران، دنياي بديع نگاره ها و رنگهاي خود را مي سازد كه هيچ يك از اصل و درون مايه اصلي هنرقالي ايران خارج نيست و غناي خاصي را به اين هنر ارزاني مي دارد.هماهنگی نگاره ها و رنگها در آثار عرب زاده چه به صورت به هم پیوسته و چه گسسته حال و آنی برای تماشاگر می طلبد،چه در نقشی که دارد و چه در رنگی که به خود می گیرد و شاید اعجاز و قدرت آفرینندگی عرب زاده در همین است که مایه های سنتی و بومی را در سطح جهانی و بشری تبیین می کند و قلم رسام و خلاق خود را که از آن بوی خوش «آشنایی» می آید تا افقهای دور دست بر می کشاند و این جاست که «نبوغ» زاده می شود و سخن استاد محمد حسین شهریار مصداق واقعی می یابد که:
عرب زاده طراح قهار فرش،
نبوغ شگفتی است در کار فرش
استاد رسام عرب زاده، در اكثر سيمنارهاي داخل و خارج از كشور حضور فعال داشته است. او با سخنراني ها و نوشته هاي پراكنده خود براي تعالي اين هنر و صنعت ملي رهنمودهاي سازنده اي ارائه كرده است. مطبوعات پنجاه ساله اخير ايران مملو از مصاحبه ها و گفتارهاي اين استاد است. سرشناسه کردن مصاحبه های این استاد خود یک کتایشناسی خاصی را لازم دارد. تعداد زیادی از استادان والامقام،اندیشمندان و هنرمندان معاصر،نظرات خود را در لابلای دفتر خاطرات استاد رقم زده اند. بررسی این دفتر نمایانگر اعجاب تمام کسانی است که از کارگاه استاد عرب زاده دیدن کرده اند. شاعران بزرگ معاصر چون:شهریار،فریدون مشیری،مهرداد اوستا و تعداد بی شمار دیگر در وصف استاد عرب زاده اشعار نغزی سروده اند که همگی ماندنی و اثر گذارند.

قالیهای مشکین شهر که عموما بشکل قالیچه های کناره ای یافت می شوند،در طرح و نقش همانند قالی های قفقازی هستند.
ابعاد: اغلب قالی های کناره ای و بیش از هشت متر مربع می باشند.
رنگها: اغلب برنگ های قهوه ای روشن تا تیره،همچنین آبی با خطوط تزئینی قرمز،سبز و آبی روشن و سفید.
نقشها: طرحهای چند ضلعی و مرکب.مدالیونهایی بشکل چند ضلعی لوزی با محیطی کنگره ای با نقشهای ساده و ابتدایی حواشی این قالیهای رنگارنگ شامل نقوش استلیزه انسانی و حیوانی می باشند.
ترکیب: تار و پود قالی ها از جنس کتان یا پشم هستند.
گره: بافت فشرده، گره ترکی و نسبتا درشت به تعداد 1000 گره در هر دسی متر مربع.
کرک: محکم و بلند. از پشم مات می باشند.(براق نیستند).
کیفیت: قطعات بزرگ و نه چندان چشمگیر برنگهای زنده و طبیعی و دارای نقشی نسبتا تیره می باشند.قالیهای قدیمی و آنتیک این ناحیه گاه بسیار زیبا و در میان قالیهای قفقازی کمیاب و نادر هستند.

طرح ونقش زیبا و شاخص از ویژگی های منحصر به فرد فرش کرمان است که در طول سده های اخیر به رشد این صنعت در منطقه کمک بسیار کرده است.اما این شاخصه در طول این دوران بنا به سلیقه بازار بسیار رنگ تغییر و دگرگونی به خود گرفته است. به عنوان مثال طرح و تکنیک فرش های دوره ترمه و بهارستانی کرمان با دوره های بعد مثل عصر گوبلن متفاوت است . به همین دلیل بسیاری از طرح ها در طول تاریخ فراموش شده اند که فرش روبه رو یکی از آنها است و به اختصار به معرفی آن می پردازیم:


"[محل بافت]:راور
نوع گره:نامتقارن
حدود 1270تا 1300ش.
424*579 سانتیمتر
طرح این فرش دقیقا از گروه طرح های تکراری واگیره است.واگیره ی آن به صورت آینه ای در طول وعرض فرش تکرار شده است ودر نهایت،به صورت ترنج ترنج نیز دیده می شود و می توان با این نقشه، فرش هایی با ابعاد بزرگتر یا کوچکتر بافت.
از نظر رنگ آمیزی نیز شباهت زیادی به نقشه های مشهور به «سبزی کار»کرمان دارد. این قبیل نقشه های کلاسیک و پر نقش ونگار،سال هاست به فراموشی سپرده شده اند وبعید است بافندگان وحتی طراحان معاصر آن خطه، از عهده ی آن برآیند.این فرش هفت ردیف حاشیه دارد که سه حاشیه ی میانی،دقیقا بر مبنای نقشه های سبزی کار طراحی شده اند."(1)

هنرمند خلاق تبریزی و مبدع سبک کاران از برگزاری نمایشگاه آثار تلفیقی هنرهای تجسمی و قالی اصیل و آنتیک ایرانی در تبریز خبر داد.
فیروز وهابی نژاد در حاشیه برگزاری این نمایشگاه به خبرنگار مهر گفت: این نمایشگاه با عنوان ضیافتی برای پیوند هنرهای تجسمی با هنر قالی اصیل و آنتیک ایرانی همزمان با سالروز انتخاب تبریز بعنوان شهر فرش دستبافت جهان آغاز بکار کرده است.

وی با اشاره به نمایش بیش از هفتاد اثر هنری در این نمایشگاه تصریح کرد: این که در چنین سبکی قالی را صرفاً بعنوان بستر نقاشی در نطر بگیریم، اجهاف عظیمی در حق این همه زیبای و میراث ملی است زیرا قالی اصیل و منحصر بفرد قدیمی ایرانی همان بستر معنوی و روحانی است که زیبای خاص و عمیقی را به موضوع می بخشد.

این هنرمند خلاق تبریزی ادامه داد: در این سبک کوشیده ام با خلق اتری تلفیقی و هنری از دو شاخه هنرهای تجسمی و هنر قالی گذشته به گذشته، گذشته را به حال و گذشته را به آینده ربط دهم با این تفاوت که این گذشته در دل و روح بستر یعنی فرش اصیل ایرانی جاری است.

وی در ادامه گفت: در واقع می توان طعم و بوی طرح های هزار ساله و قدمت و عمر جند صد ساله را با تمام وجود حس کرد و در نهایت اثر خلق شده به معنای نوعی احترام به طرح و طراح و بافت و بافنده گان زمان های دور است.

وهابی نژاد در خصوص سیر تکامل سبک های ابداعی خود نیز اظهار داشت: معرفی سبک فرش نقاشی سال ۹۲ با ارائه ۶۵ اثر هنری صورت گرفت و در ادامه این روند نمایشگاه های هنر مفهومی با قالی قدیمی ایرانی، هنر کلاژ با طعم قالی قدیمی ایرانی و نقاشی با قالی ایرانی برگزار شد که با استقبال خوبی نیز همراه بود.

مبدع سبک کاران گفت: ابزار کار در این سبک همان قالی کهن ایرانی بوده و سه بعدی بودن آثار ارائه شده نیز ویژگی دیگر این نمایشگاه است که به تائید کارشناسان هنری بی بدیل و جهش جدید هنری بوده است.

وهابی نژاد در پایان تاکید کرد: با تمام وجود معتقدم قالی ایرانی همچون نگینی است که حتی با هزار پارگی همچنان می درخشد و قابل احترام است و تلاش کرده ام این ارزش را از طریق تلفیق هنر قالی با سایر فرم های هنری، بازتعریف کنم.

گفتنی است فیروز وهابی نژاد پیش از این نیز ابداعاتی چون تلفیق هنر خوشنویسی، قرآن نقره کوب و فرش نقاشی را نیز داشته و بیشتر با نام کاران شناخته می شود.