بهادری نقشگر چیره دست فرش تا عرش
«عیسی بهادری» یکی از برجسته ترین هنرمندان معاصر است که در رشتههای نقاشی، فرش و... آثار ماندگاری را از خود بر جای گذاشت؛ آثاری که نمود برآمدن هنر ایرانی از دل تاریخ، سنت، فرهنگ و ادبیاتی پرمایه است.
*پی نوشت ها
1- مظفری زاده یزدی، محمد، زاویه، سعید، «اهمیت موضوع در روش طراحی قالی عیسی بهادری»، دوفصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات هنر اسلامی، شماره نوزدهم، پاییز-زمستان1392، ص58-57
خبرنامه کارایان
بهادری 22 دیماه سال 1284 در روستای «آقچه کهریز» واقع در بخش «برچلو» شهرستان کمیجان در استان مرکزی دیده به جهان گشود، پس از چند سال تحصیل به تهران آمد و در مدرسه «صنایع مستظرفه» که «کمالالملک» مدت ها آن را سرپرستی می کرد به تحصیل هنر پرداخت.
بهادری مبانی نقاشی کلاسیک، آناتومی، پرسپکتیو و طبیعتسازی را نزد «اسماعیل آشتیانی» فرا گرفت. همچنین در دوره تحصیل از «حسن شیخ» و «محمدعلی حیدریان» برخی شیوه های نقاشی را فراگرفت.
بهادری به علت علاقه به اصفهان و مرکزیت هنرهای سنتی در این شهر، برای مطالعه کاشیها، گچبریها و نقاشیهای بناهای تاریخی، سفرهای پژوهشی به اصفهان انجام داد. کشش و علاقه بهادری به اصفهان سبب شد که او در سال 1315 سرپرستی هنرستانِ تازه تاسیس شدهِ این شهر را بپذیرد. وی برای ارتقای هنرستان اصفهان زحمات بسیاری کشید و در مدت 30 سال تصدی اش، این هنرستان به یکی از پایگاه های احیا و حفظ هنرهای ایرانی تبدیل شد.
بهادری در سال 1345، پس از 30 سال با مقام بالاتری (مدیر کلی صنایع اصفهان) از سرپرستی هنرستان کنار رفت و از آنجا که مقام اداری مورد توجه و علاقه او نبود پس از 2سال بازنشسته شد.
از شاگردان وی میتوان به «جواد رستم شیرازی»، «محمود فرشچیان»، «عباسعلی پورصفا»، «امیر هوشنگ جزیزاده»، «جعفرقلی دادخواه» و «علی محمودیان» اشاره کرد.
بهادری؛ هنرمندی پرافتخار
بهادری در احیای طرح های سنتی ایرانی بسیار کوشید. او در رشتههای فرش، منبت، خاتم، موزاییک، کاشی و قلمزنی آثار ماندگاری از خود بر جای گذاشت. بهادری نقاشی چیره دست بود و تابلوهایی که از آثار هنری اصفهان طرح کرده، بسیار زیبا است. یکی از تابلوهای او به نام «مجلس ابن سینا» در موزه «لوور پاریس» نگهداری می شود. وی با وجود آن که خطاط نبود کاشیکاری دور مسجد امام اصفهان را که قسمتی از آن ریخته بود ترمیم کرد. از کارهای ماندنی او کاشیکاری نمای هنرستان هنرهای زیبا و طرح کاشی گلدسته حرم امام حسین (ع) بود که بدون دریافت مزد انجام داد.
بهادری موفق به دریافت نشانهای متعدد از جمله مدال هنر از نمایشگاه کالای ایران، نشان سپاس علمی و هنر از وزارت معارف، مدال طلا از نمایشگاه جهانی بروکسل و نشان علم و هنر از طرف دولت فرانسه شد.
وی سال 1365 در غربت چشم از جهان فرو بست و در گورستان «پرلاشز» شهر پاریس به خاک سپرده شد.
سبک و مولفه های طراحی بهادری
بهادری خالق طرح هایی همچون «شکار چرخ» و «ستاره دریایی»، به طرزی حیرت آور از طرح و رنگ های سنتی در فرش استفاده کرد و با قدرت تخیل بی مانند و قلم ماهرانه خود برای نخستین بار مفاهیمی عرفانی و نمادین را در پیچش گل ها و برگ ها و «موتیف» های سنتی پیاده کرد.
هر یک از طراحان برجسته و تاثیر گذار در زمینه هنرهای سنتی و فرش، روش ویژه خود را در ساماندهی و روندِ طراحی دارند که شناسایی این روش ها از طریق تجزیه و تحلیل طرح هایشان میسر است. به عبارت دیگر از ویژگی های مهم طراحی سنتی، به طور عام و به طور خاص طراحی قالی، روشمند بودن آن است. طراحی، ساماندهی نقوش و اجزا است که با ترکیب بندی هم معنا است. طراحان سنتی برای رسیدن به طرح یا ترکیب درخور نوع و سبک طراحی خود، روش ویژه خود را انتخاب می کنند. هنرمندان طراح در سبک شخصی خود به نحوه انسجام بخشیدن کادر یا فضا می پردازند. آثار طراحی فرش بهادری به 2 گروه موضوعی و غیرموضوعی تقسیم می شود. در شکل گیری روش طراحی فرش بهادری، «موضوع» مهمترین عاملی است که ویژگی های خاص و بی مانند آثار وی را پدید آورده است.(1)
یکی از طرح های بهادری «فرش بشریت» است که به عنوان اثری ماندگار، فلسفه حیات و تداوم زندگی را رویاگونه نشان داده است. در این فرش ترکیب فلسفه و فن علمی و تسلط بر عناصر سنتی را به حد اعجاز می توان مشاهده کرد. بیشتر صاحبنظران در مینیاتور و نقش قالی، در استادی بهادری هم نظر هستند.
بهادری بر اساس مبانی هنر ایرانی- اسلامی و ویژگی های صوری اصول تزیینیِ اسلیمی و ختایی، طرحها، نقشمایهها و آرایههای نوینی با مضمونهای فلسفی، عرفانی و اساطیری ارایه کرد. ضمن این که برای هر طرحی بر اساس موضوع انتخابی، دست به نوآوری و خلق نقوش جدید زد. او مبتکر نقشهای گل، برگ و پرنده به جای اشکال هندسی بر روی خاتم است. او در سال 1338 برای نخستین بار چهره بافی را به شیوه نقاشی اجرا کرد.
نقد و بررسی
به اعتقاد صاحبنظران، بین طراحان و نقشگران فرش در ایران، بهادری هنرمند یگانه ای است که حقی غیرقابل انکار بر هنرهای سنتی ایران ، به ویژه طراحی فرش دارد. او کسی است که آموزش طراحی، نقشه کشی و بافت فرش را به روش علمی و منظم طی مدتی طولانی هدف کار خود قرار داد.
وی انسانی هنر دوست و جدی بود و به مدت30 سال ریاست هنرستان هنرهای زیبای اصفهان را بر هر پست و مقام دیگری ترجیح داد.
بررسی های انجام شده درباره آثار بهادری نشان می دهد که او مطالعات گسترده و دانش زیادی در زمینه ایران باستان، اسطوره های ایرانی، هنرهای سنتی، مینیاتور و سایر هنرها داشته است. به باور بسیاری از صاحبنظران هدف وی از طراحی فرش، تمتع مادی و رسیدن به ثروت نبود، بلکه او به توسعه و تعالی هنر و ترویج سبک طراحی ایرانی می اندیشید.
همچنین، برخی منتقدان بهادری و شاگردانش را در هنرستان هنرهای زیبای اصفهان، پیشگامان تاثیرگذار طرح فرشِ اصفهان در سده اخیر می دانند.
بهادری مبانی نقاشی کلاسیک، آناتومی، پرسپکتیو و طبیعتسازی را نزد «اسماعیل آشتیانی» فرا گرفت. همچنین در دوره تحصیل از «حسن شیخ» و «محمدعلی حیدریان» برخی شیوه های نقاشی را فراگرفت.
بهادری به علت علاقه به اصفهان و مرکزیت هنرهای سنتی در این شهر، برای مطالعه کاشیها، گچبریها و نقاشیهای بناهای تاریخی، سفرهای پژوهشی به اصفهان انجام داد. کشش و علاقه بهادری به اصفهان سبب شد که او در سال 1315 سرپرستی هنرستانِ تازه تاسیس شدهِ این شهر را بپذیرد. وی برای ارتقای هنرستان اصفهان زحمات بسیاری کشید و در مدت 30 سال تصدی اش، این هنرستان به یکی از پایگاه های احیا و حفظ هنرهای ایرانی تبدیل شد.
بهادری در سال 1345، پس از 30 سال با مقام بالاتری (مدیر کلی صنایع اصفهان) از سرپرستی هنرستان کنار رفت و از آنجا که مقام اداری مورد توجه و علاقه او نبود پس از 2سال بازنشسته شد.
از شاگردان وی میتوان به «جواد رستم شیرازی»، «محمود فرشچیان»، «عباسعلی پورصفا»، «امیر هوشنگ جزیزاده»، «جعفرقلی دادخواه» و «علی محمودیان» اشاره کرد.
بهادری؛ هنرمندی پرافتخار
بهادری در احیای طرح های سنتی ایرانی بسیار کوشید. او در رشتههای فرش، منبت، خاتم، موزاییک، کاشی و قلمزنی آثار ماندگاری از خود بر جای گذاشت. بهادری نقاشی چیره دست بود و تابلوهایی که از آثار هنری اصفهان طرح کرده، بسیار زیبا است. یکی از تابلوهای او به نام «مجلس ابن سینا» در موزه «لوور پاریس» نگهداری می شود. وی با وجود آن که خطاط نبود کاشیکاری دور مسجد امام اصفهان را که قسمتی از آن ریخته بود ترمیم کرد. از کارهای ماندنی او کاشیکاری نمای هنرستان هنرهای زیبا و طرح کاشی گلدسته حرم امام حسین (ع) بود که بدون دریافت مزد انجام داد.
بهادری موفق به دریافت نشانهای متعدد از جمله مدال هنر از نمایشگاه کالای ایران، نشان سپاس علمی و هنر از وزارت معارف، مدال طلا از نمایشگاه جهانی بروکسل و نشان علم و هنر از طرف دولت فرانسه شد.
وی سال 1365 در غربت چشم از جهان فرو بست و در گورستان «پرلاشز» شهر پاریس به خاک سپرده شد.
سبک و مولفه های طراحی بهادری
بهادری خالق طرح هایی همچون «شکار چرخ» و «ستاره دریایی»، به طرزی حیرت آور از طرح و رنگ های سنتی در فرش استفاده کرد و با قدرت تخیل بی مانند و قلم ماهرانه خود برای نخستین بار مفاهیمی عرفانی و نمادین را در پیچش گل ها و برگ ها و «موتیف» های سنتی پیاده کرد.
هر یک از طراحان برجسته و تاثیر گذار در زمینه هنرهای سنتی و فرش، روش ویژه خود را در ساماندهی و روندِ طراحی دارند که شناسایی این روش ها از طریق تجزیه و تحلیل طرح هایشان میسر است. به عبارت دیگر از ویژگی های مهم طراحی سنتی، به طور عام و به طور خاص طراحی قالی، روشمند بودن آن است. طراحی، ساماندهی نقوش و اجزا است که با ترکیب بندی هم معنا است. طراحان سنتی برای رسیدن به طرح یا ترکیب درخور نوع و سبک طراحی خود، روش ویژه خود را انتخاب می کنند. هنرمندان طراح در سبک شخصی خود به نحوه انسجام بخشیدن کادر یا فضا می پردازند. آثار طراحی فرش بهادری به 2 گروه موضوعی و غیرموضوعی تقسیم می شود. در شکل گیری روش طراحی فرش بهادری، «موضوع» مهمترین عاملی است که ویژگی های خاص و بی مانند آثار وی را پدید آورده است.(1)
یکی از طرح های بهادری «فرش بشریت» است که به عنوان اثری ماندگار، فلسفه حیات و تداوم زندگی را رویاگونه نشان داده است. در این فرش ترکیب فلسفه و فن علمی و تسلط بر عناصر سنتی را به حد اعجاز می توان مشاهده کرد. بیشتر صاحبنظران در مینیاتور و نقش قالی، در استادی بهادری هم نظر هستند.
بهادری بر اساس مبانی هنر ایرانی- اسلامی و ویژگی های صوری اصول تزیینیِ اسلیمی و ختایی، طرحها، نقشمایهها و آرایههای نوینی با مضمونهای فلسفی، عرفانی و اساطیری ارایه کرد. ضمن این که برای هر طرحی بر اساس موضوع انتخابی، دست به نوآوری و خلق نقوش جدید زد. او مبتکر نقشهای گل، برگ و پرنده به جای اشکال هندسی بر روی خاتم است. او در سال 1338 برای نخستین بار چهره بافی را به شیوه نقاشی اجرا کرد.
نقد و بررسی
به اعتقاد صاحبنظران، بین طراحان و نقشگران فرش در ایران، بهادری هنرمند یگانه ای است که حقی غیرقابل انکار بر هنرهای سنتی ایران ، به ویژه طراحی فرش دارد. او کسی است که آموزش طراحی، نقشه کشی و بافت فرش را به روش علمی و منظم طی مدتی طولانی هدف کار خود قرار داد.
وی انسانی هنر دوست و جدی بود و به مدت30 سال ریاست هنرستان هنرهای زیبای اصفهان را بر هر پست و مقام دیگری ترجیح داد.
بررسی های انجام شده درباره آثار بهادری نشان می دهد که او مطالعات گسترده و دانش زیادی در زمینه ایران باستان، اسطوره های ایرانی، هنرهای سنتی، مینیاتور و سایر هنرها داشته است. به باور بسیاری از صاحبنظران هدف وی از طراحی فرش، تمتع مادی و رسیدن به ثروت نبود، بلکه او به توسعه و تعالی هنر و ترویج سبک طراحی ایرانی می اندیشید.
همچنین، برخی منتقدان بهادری و شاگردانش را در هنرستان هنرهای زیبای اصفهان، پیشگامان تاثیرگذار طرح فرشِ اصفهان در سده اخیر می دانند.
*پی نوشت ها
1- مظفری زاده یزدی، محمد، زاویه، سعید، «اهمیت موضوع در روش طراحی قالی عیسی بهادری»، دوفصلنامه علمی-پژوهشی مطالعات هنر اسلامی، شماره نوزدهم، پاییز-زمستان1392، ص58-57
خبرنامه کارایان
بازدید کننده گرامی ، شما به عضویت سایت در نیامده اید.
پیشنهاد می کنیم در سایت ثبت نام کنید و یا وارد سایت شوید.
پیشنهاد می کنیم در سایت ثبت نام کنید و یا وارد سایت شوید.