یک ماده رنگزای دیسپرس اساسا ماده رنگزای غیر محلول در آب است . نسبت به الیاف آب گریز مثل استات سلولز تمایل ذاتی جذب دارد و معمولا به صورت دیسپرسیون های یکنواخت به کار می رود.با اینکه مواد رنگزای دیسپرس اساسا غیر محلول در آب هستند اما به مقدار خیلی کم در آب محلولند(1/0 تا100میلی گرم بر لیتر).درجه انحلال ماده رنگزا بر خواص رنگرزی و یکنواختی آن اثر می گذارد.میزان انحلال ماده رنگزا و سرعت رنگرزی ممکن است با به کار بردن مواد دیسپرس کننده تغییر یابد.اکثر مواد دیسپرس کننده مصرفی در رنگرزی الیاف غیر آبدوست با مواد رنگزای دیسپرس آنیونیک هستند اما مواد فعال سطحی با ساختار شیمیایی غیر یونی نیز به کار می روند.
رنگرزی الیاف غیر آبدوست با مواد رنگزای دیسپرس در محیط آبی به صورت دیسپرس شده انجام می شود.در مرحله شروع فرآیند رنگرزی انتقال ماده رنگزا از محیط خیلی رقیق محلول ماده رنگزا صورت می پذیرد واین عمل با انحلال مجدد ذرات معلق ماده رنگزا به طور مداوم ادامه می یابد.همچنین بخار مواد رنگزای دیسپرس به شدت بوسیله الیاف غیر آبدوست جذب می گردد.این خاصیت اساس بسیاری از روشهای رنگرزی بوده که در آنها ذرات ماده رنگزا توسط عملیاتی مانند پد کردن کالا با دیسپرسیون حاوی ماده رنگزای دیسپرس و خشک کردن آن بر روی سطح لیف نشانده می شود.در مرحله بعدی کالا تحت عملیات حرارتی(حرارت خشک و یا بخار)قرار گرفته و ماده رنگزا در فاز گازی به درون لیف نفوذ می کند.این ویژگی اساس عملیات چاپ انتقالی الیاف غیرآبدوست با مواد رنگزای دیسپرس است.
کاربرد اصلی مواد رنگزای دیسپرس در رنگرزی الیاف دی استات سلولز،تری استات سلولز و پلی استر است.با آنکه مواد رنگزای دیسپرس برای اولین بار برای رنگرزی الیاف استات سلولز معرفی شدند ولی امروزه بیشترین تحقیقات در مورد مواد رنگزای دیسپرس به الیاف پلی استر مربوط می شود.هنگامی که رنگرزی الیاف در دماهای بالا امکانپذیر باشد مواد رنگزای با اندازه مولکولی بزرگتر بیشتر مورد توجه قرار می گیرند.علاوه بر این،برای استفاده از دماهای بالا و انجام عملیات حرارتی شدید بر روی کالای رنگرزی و یا چاپ شده پلی استر،نیاز به ساخت مواد رنگزایی با ثبات تصعیدی بالاتر است. بنابراین کوشش های زیادی در زمینه ساخت چنین مواد رنگزایی با راندمان رنگی خوب و ثبات نوری مطلوب انجام گرفته است.
مواد رنگزای دیسپرس برای رنگرزی الیاف نایلون و آکریلیک نیز بکار می روند.از مزایای مهم آنها بر روی الیاف نایلون پوشاندن اثر رگه است.استفاده از مواد رنگزای دیسپرس بر روی الیاف نایلون بدلیل ایجاد خواص ثباتی نا مطلوب تنها برای حصول فام های کم عمق تا متوسط روی کالاهای کشباف و کفپوش ماشینی توصیه شده است.با این وجود کوشش هائی در زمینه تولید مواد رنگزای دیسپرس با ثبات شستشوئی مطلوب تر صورت گرفته است.مثلا پرلیتون(perliton,BASF)و رزولین(Resoline,BASF)از این دسته اند.
مواد رنگزای دیسپرس بر روی الیاف آکریلیک دارای ثبات نوری بسیار خوبی بوده اما کاربرد آنها بدلیل محدودیت قابلیت رنگرزی روی این الیاف تنها به ایجاد فام های کم عمق محدود می گردد.در بعضی از مقالات علمی استفاده از مواد رنگزای دیسپرس برای رنگرزی الیاف دیگر از جمله پرو پیلن اشاره شده است.