تبریز، مرکز استان آذربایجان مرکزی، طی قرنها بعنوان مرکز فرهنگ مشرق زمین از شهرت بسیاری برخوردار بوده است. تحولات تاریخی و توسعه آن از واحه های کوهپایه‌ای آتش فشان سهند، به مرکز تجاری امروزی و شرح حال هنرمندان و صنعتگران این ناحیه در این مختصر نمی‌گنجد.

مولف در اینجا تنها به شرح کوتاهی از تاریخ پر حادثه این ناحیه و سهم بسزایی که در اشاعه فرهنگی قالی شرق داشته می پردازد.
چنگیز خان (۱۲۲۷-۱۱۶۲) م، تیمور (۱۴۰۵-۱۳۳۶) م و شاه اسماعیل اول (۱۵۲۴-۱۵۰۱) م موسس سلسله صفوی، این ناحیه واقع بین شرق و غرب را تسخیر کرده و آنرا یکی از شهرهای بزرگ امپراطوری خود نمودند. اما شهر تبریز در زمان شاه عباس کبیر از پشتیبانی فرهنگی برخوردار شد.
جنگها و فجایع ناخوشایند طبیعی، همچون ویرانی ناشی از زلزله هرگز نتوانست طی قرنها موجب در هم شکستگی شهر و مردمان آن ناحیه گردد.
در قرون وسطی، تبریز شاهد شکوفایی هنرهای زیبا و تاثیر آن بر روی هنر قالی بافی بود.
آثار تذهیب کاران، ابریشم بافان، هنرمندان مینیاتوریست و فلزکاران همه و همه سرچشمه الهام هنرمندان قالی باف قرار گرفت. اوایل قرن هجدهم مقارن افول پادشاهی صفویه و سقوط شهر و تنزل بسیاری از صنایع دستی است. هنگامی که هانیرش یاکوب از اهالی برلین در سال ۱۹۱۱ کارگاه قالی بافی در تبریز دایر نمود، تنها تعداد انگشت شماری از صدها کارگاه قالی بافی در این شهر باقی مانده بود.
ابعاد: در ابعاد گوناگون تاکنون بیش از ۱۲ متر مربع بافته می‌شود.
رنگها: قرمز لاکی و آبی تند و شیری بعنوان رنگی متضاد استفاده می شود.
نقشها: نمونه واقعی قالی تبریز به سبک باروک و باب سلیقه اروپایی است. و متشکل از تکرار مداوم گل و نخل (طرح شاه عباس) و همچنین نقشهای محلی است. طرح هایی از دیگر مناطق نیز بافته می شوند.
ترکیب: تارها از جنس کتان و پود ها از کتان یا پشم هستند.
گره: گره ترکی یا فارسی، بیش از ۲۵۰۰ گره در هر دسی متر مربع استفاده می شود.
کرک: پشم یا ابریشم، که معمولاً کوتاه یا متوسط چیده می ‌شوند و بیش از همه در آذربایجان تهیه می شود مورد استفاده است.
کیفیت: قطعات نو عموما جهت تزیین اطاقها مناسب است. قطعات قدیمی و نادر با ضخامتی ظریف بندرت در بازار یافت می شوند و قالی های ابریشمی از آنهم کمیاب ترند.