این نقش بنام طراح اولیه آن نامگذاری شده است. دارای نقش شلوغی، همراه با گل های ریز و پر گل متن را پوشانده و به صورت 90 جفت و 100 جفت در هر فوت (30 سانتیمتر) بیشتر در شهر راور کرمان بافته می شود.
از این نقش می توان نقش سرام بهارستانی را نام برد. که طراح آن، آقای بهارستانی تغییراتی در طرح داده است. به همین علت آن را نقش سرام بهارستانی می نامند که در این طرح لچک ها از متن جدا شده و در عوض گوشه قالی افتاده اند.
طرح سرام دارای 7 حاشیه کوچک و یک حاشیه بزرگ بندی می باشد که حاشیه دو طرف طولی از حاشیه های دو طرف مجاور کمی بزرگ ترند و بهترین نوع سرام بنام سرام سلسله دار است که دور ترنج بیضی و به دور دو سر ترنج آن را گل های اسلیمی پیوسته پوشانده است. طرح حاشیه شکسته، از گل های ریز و درشت، در قالب سرو و بته جقه طرح ریزی شده است و در متن هم دارای لچک ترنج بسیار زیبا می باشد. کل متن با نقوش ختایی و دسته های گل ترسیم شده است و دارای نوع مستطیل شکل شکسته با سر ترنج های متناسب می باشد. انواع دیگر طرح سرام به سرام گلدانی، سرام ترنج خورشیدی، سرام افشان معروفند.

استان کرمان یکی از باسابقه‌ترین مناطق‌ گلیم‌بافی‌ در‌ ایرانبه شمار مـی‌رود کـه صـرف نظر از عشایر و روستاییان،بسیاریاز زنان و دختران شهرنشین نیز‌ به این کار مشغولند.برخورداریاز تنوع قومی با فـرهنگ‌های بافندگی مختلف و وجود مواد‌ اولیه بومی همواره بستری مناسب‌ جهت‌ رشد و احیای این هـنر در این استان پدید آورده است.گلیم«شیریکی پیـچ»یا«سوزنی»یکی ازشـاخص‌ترین دستبافته‌های عشایر و روستائیان این استان محسوب می‌شود که با سابقه‌ای چند صدساله در سنت‌های بافندگی عشایرکرمان به خصوص افشارها‌ و بچاقچی‌ها ریشه دوانده است.ظرفیت بالای هنری و کاربردی این گلیم طی چند دهه گذشته تولیدکنندگان بسیاری را بـه سمت قطب‌های اصلی تولید این محصول(مناطق سیرجان و بافت)سوق داده،به‌طوری که امروزه تولیدات این منطقه سهم‌ عمده‌ای‌ از مصارف داخلی و صادرات خارجی را به خوداختصاص داده است.بررسی تولیدات این منطقه گویای آن است که طی سال‌های گذشته هم پا بـا ازدیـاد تقاضا،روند سنتی تولید این دستبافته‌ها دستخوش تغییرات زیادی‌ شده‌ است که تنوع‌طلبی درطرح و نقش‌های مورد کاربرد از مهم‌ترین آن می‌باشد.طرح و نقش این دستبافته‌ها آمیزه‌ای از طرح‌های اصیل گلیم‌بافی عشایر کرمان و طرح‌های برگرفته از سنت‌های نقش‌اندازی قـالی‌بافی افـشاری‌باف کرمان‌ به‌ شمار می‌رود که در چند سال گذشته به جهت همه‌گیری گلیم‌بافی از فرش‌بافی به این هنر ورود پیدا کرده است.این مقاله برمبنای مطالعات کتابخانه‌ای و میدانی به مطالعه مهم‌ترین طرح‌های مشترک‌ بین‌ گلیم‌بافی‌ و فـرش‌بافی بـراساس اشتراکات و افتراقات موجود‌ پرداخته‌ است.

واژگان کلیدی:

(فرش افشاری‌باف،گلیم شیریکی‌پیچ،طرح ونقش)

عنوان تحقیق :پیشینه ریسندگی و رنگرزی در کرمان



منطقه کرمان از جمله مناطق هنر خیز ایران است و یکی از قطب های صنایع دستی ایران محسوب می شود.

صنایع رنگرزی و ریسندگی سنتی از جمله صنایعی هستند که در این منطقه رشد و نمو پیدا کرده اند و متاسفانه امروزه در خطر نابودی قرار دارند.بدین جهت سعی شده با استفاده ازمنابع مختلف این دو صنعت و سابقه آنها در منطقه کرمان معرفی و راهکارهایی جهت احیا و یا حفظ این هنرها صورت گیرد.

ابزار آلات در فرش کرمان و راور مانند سایر نقاط تحت پوشش گره نامتقارن خاص هستندکه در اینجا به معرفی مختصر وگویش محلی آنها می پردازیم.
1-پاکی:وسیله ای است که خامه را پس از گره زدن در دور تارها با ان می برند ودر بعضی مناطق کشور با نام کاردک نیز مشهور است.
2-دیلم:وسیله ای بزرگتر از پاکی اما غیر قابل بردگیو برای کوبیدن ویکنواخت کردن گره ها ی یک رج قبل از عملیات پود کشی استفاده می شود.


3-کلوزار:وسیله ای برای کوبیدن پود استفاده می شود و در بعضی مناطق ایران با نام شانه، دفتین وکرکیت نیز شهرت دارد.
4-سوهان:وسیله ای است برای تیز کردن کاردک ها از ان استفاده می شود.
5- قَبل یا قول:فتیله یا مقداری از خامه است که به دور چوبی پیچیده می شود تا درهنگام بافت استفاده از نخ ها آسان تر شود واز اسراف آن جلوگیری شود وهمچنین قول کردن خامه ها یا نخ ها باعث جدا شدن مواد زائد از نخ و تمیزی آن در زمان بافت می شود.
6-سیخه:میله آهنی و گاه چوبی نازک است که نخ پود از توپک یا کلاف به دو ان پیچیده می شود وزمان پود کشی آن را از بین تارهای چله عبور می دهند.وتقریبا کار ماسوره دستگاه های بافت پارچه را دستگاه قالی بافی انجام می دهد.
7-نشانه:میله ای آهنی به طول یک فوت که به وسیله آن روی تارها علامت گذاری می کنند وبراساس آن بافت را انجام می دهند تا درپایان کار دچار بالازدگی ویل پایین زدگی نشود.
8-بونیکو:وسیله ای است که برای تبدیل کردن نخ های کلاف به قول یا فتیله از آن استفاده می شود.روش کار آن بدین صورت است که کلاف نخ را به روی آن می اندازند وسر نخ کلاف را باز کرده ومی کشند با کشش نخ وگردش بنیکو سر نخ آزاد شده وجهت پیچیدن به دور چوب یا سیخه استفاده می شود.
9--نقش قالی یا تکه:همان طرح قالی است که پس رنگ ونقطه شدن به صورت تکه تکه شده بر روی مقوا چسبانده شده وهر نقش قالی که در راور با نام تکه نیز معروف است حدود چهل رج را از طرح نشان می دهد. وبا توجه به ابعاد قالی تعداد نقش ها زیاد یا کم می شود. ولی به طور معمول تعداد نقش یا تکه در قالی راور برای یک قالی 2در3مترحدود 18تکه برای نصف کار است.

استاد "عباس نژاد کمالی راوری" از پیشکسوتان رنگرزی ایران است که در سال 1313 در راور کرمان دیده به جهان گشود.

خانواده کمالی کشاورز بودند وی نیز دوران نوجوانی را در کنار تحصیل با کشاورزی گذراند و اندک اندک در چند سفر به مشهد و کرمان فعالیت‌های تجاری محدودی را در زمینه نخ و پشم آغاز کرد. زنده یاد استاد علیرضا یزدان پناه از قضای روزگار یکی از مشتریان استاد عباس‌نژاد می‌شود و از این مرحله به بعد سرنوشت وی دگرگون می‌شود.

استاد یزدان پناه در آغاز شاگرد خود را به برپایی چند دار قالی ترغیب می‌کند و خود وظیفه رنگ‌آمیزی خامه ها را برعهده می‌گیرد و کم‌کم با بروز استعدادهای شاگرد و گسترش حجم کار، رنگرزی نیز به شاگرد واگذار می‌شود.

عباس نژاد با بهره‌گیری از دانشی که فراگرفته و با استفاده از ابتکارهای ذوقی خود، نیازهای کارگاه را به خوبی برآورده می‌سازد و به تدریج مورد مراجعه دیگر تولیدکنندگان فرش نیز قرار می‌گیرد.

دست تقدیر دیگر بار وی را با فرزانه‌ای دیگر به نام استاد "حبیب ا... کمال زاده" که از طراحان بنام کرمان بود آشنا می‌کند و از اندوخته‌های این استاد نیز بهره بسیار می‌برد.

استاد در سال 1340 به مشهد مقدس مهاجرت می‌کند و در کارگاه‌های رنگرزی متعددی مشغول کار می‌شود و چنان شهرتی می‌یابد که با گشایش شرکت فرش آستان قدس رضوی از وی به عنوان استاد کارگاه رنگرزی دعوت به کار می‌کنند. استاد می پذیرد و سال‌ها در این کسوت به فعالیت می‌پردازد.

مرکز ملی فرش ایران طی آیینی که در روز شنبه 15 دی‌ماه سال 1386 برگزار کرد از این استاد پیشکسوت رنگرزی در کنار برخی دیگر از هنرمندان این عرصه تجلیل کرد.

مقاله پیش رو که به صورت پاورپوینت بوده جامع ترین تحقیق تا زمان حال در مورد طرح و نقش فرش کرمان به شمار می رود که وضعیت فرش کرمان را از دور دست تا زمان حال بررسی می کند.و نمونه های تصویری بیشماری را از فرش کرمان ارائه داده است.

بخشی از متن مقاله:

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان هنری سابقه فرش بافی در کرمان بسیار بیشتراز نتایج مستندات بدست آمده است در این باره تورج ژوله می نویسد:” كرمان در دورانهای گذشته معروفيت زيادی در زمينه توليد پارچه داشته است. به ويژه در دوران حكومت شاه عباس صفوی؛ و همين امر باعث گرديد تا عده ای به اين باور برسند كه قاليهای كرمان از صنعت نساجی، به ويژه شال بافی تولد يافته و به اين ترتيب اين انديشه را استوار می سازند كه سابقه قاليبافی كرمان حداقل چهار قرن می باشد. اما اين عقيده توهمی بيش نيست. اگرچه شايد قديمی ترين فرشهای كرمان قدمتی بيش از چهارصد سال نداشته باشند، اما بررسی طرح و ويژگيهای قالی كرمان سابقه ای بيش از يك هزار سال را برای آن رقم می زند.

معاون بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان با اشاره به اینکه صادارت فرش کرمان از طریق گمرکات استان های دیگر بخصوص گمرکات غرب تهران صورت می گیرد اذعان کرد: بر اساس برآوردهای انجام شده و پرسش از صادر کنندگان فعال فرش در استان کرمان و جمع آوری اطلاعات و همچنین اظهارات کارشناسان ارزیاب گمرکات ایران، صادارت فرش کرمان به بیش از 60 میلیون دلار رسیده است.

"مصطفی زریسفی" در جلسه کارگروه انتخاب صادر کننده نمونه استانی گفت: تعداد 27 شرکت از طریق سامانه برای انتخاب واحد نمونه صادرکننده استانی ثبت نام کردند که بیشتر متقاضیان در زمینه صادارت خشکبار (پسته) فعالیت می کنند و خوشبختانه اختیارات استان در زمینه برگزاری انتخاب صادر کننده نمونه افزایش پیدا کرده است.

معاون بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان بیان کرد: میزان صادرات از طریق گمرکات استان کرمان در پنج ماه گذشته 398 میلیون دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال قبل از رشد بالایی برخوردار شده است.

وی با بیان اینکه در سال های اخیر بیش از 90 درصد صادرات استان مربوط به محصولات پسته بوده است اظهار داشت: ترکیب صادرات استان تغییر کرده و اکنون صادرات حوزه صنعت و معدن استان کرمان بیش از 49 درصد از کل سهم صادارت استان را به خود اختصاص داده است.

وی هدف تعیین شده صادارت استان کرمان در برنامه اقتصاد مقاومتی معادل یک میلیارد و 169 میلیون دلار عنوان کرد و افزود: با توجه به اینکه عمده صادارت استان کرمان در شش ماه دوم سال انجام می شود این هدف تعیین شده در برنامه صددرصد محقق خواهد شد.

زریسفی با اشاره به اینکه صادارت فرش کرمان از طریق گمرکات استان های دیگر بخصوص گمرکات غرب تهران صورت می گیرد اذعان کرد: بر اساس برآوردهای انجام شده و پرسش از صادر کنندگان فعال فرش در استان کرمان و جمع آوری اطلاعات و همچنین اظهارات کارشناسان ارزیاب گمرکات ایران، صادارت فرش کرمان به بیش از 60 میلیون دلار رسیده است.

معاون بازرگانی و توسعه تجارت سازمان صنعت، معدن و تجارت استان کرمان، سهم استان کرمان از صادارت فرش کشور را بر اساس برآوردهای انجام شده حدود 12 درصد دانست و گفت: نگاه دنیا به سمت خرید فرش های تولید کرمان رفته است و دو فرش از کرمان در حراجی کریستی لندن و نیویورک به ارزش بیش از 40 میلیون دلار به فروش رفته اند.

به گزارش ایسنا، در این نشست تعیین شد تا تعداد 15 شرکت از بین ثبت نام کنندگان بر اساس معیارهای لازم به عنوان صادرکننده نمونه استانی در روز بزرگداشت صادارت معرفی و از آنها تقدیر و تجلیل به عمل می آید.

29 مهر ماه به عنوان رو ملی صادارت نامگذاری شده است که در همین ارتباط مراسم ویژه ای در سالن اجلاس سران در تهران برگزار و از صادرکنندگان نمونه کشوری تقدیر و تجلیل به عمل می آید.