محمود فرشچیان
محمود فرش چیان در سال1319 شمسی در شهر اصفهان زاده شد.وی به تشویق پدرش مه تاجر وتولید کننده ای صاحب نظر بود،به کارهنر پرداخت.جذابیت نقوش فرش وطرحها و رنگهای زیبای به کار رفته در نقوش وتصاویر بناهای تاریخی اصفهان به میزان زیادی به گسترش ذهن و درک هنری او کمک کرد.
وی مدت چند سال زیر دست استادانی نظیر حاج میرزاآقا امامی و عیسی بهادری به آموزش طرحها و نقوش سنتی مینیاتور پرداخت.او در سال1325 وارد هنرستان اصفهان شد و پس از اتمام دوره هنرستان در سال1329 به اروپا رفت تا اطلاعات خود را در موزه ها و نمایشگاههای مختلف تکمیل کند.وی در موزه ها و نمایشگاههای خصوصی متعددی شرکت کرده و بارها نظر تایید و تحسین هنرشناسان بزرگ دنیا را به خود جلب کرده است.سبک کار او کاملا شخصی و غیر قابل تقلید است.از فرشچیان حداقل چند طرح روی فرشهای مشهور نظیر ضامن آهو،هفت شهر عشق و ثارالله می شناسیم اگرچه در رنگ آمیزی و نقطه چین آن هنرمندان دیگر نظارت داشته اند ولی اثر قلم وی کاملا مشخص است.طرحهای فرشچیان به علت زیبایی و تنوع رنگ وحالت تزئینی فوق العاده آن مورد استفاده بسیاری از تولید کنندگان فرش است.
منبع:طراحان بزرگ فرش ایران،شیرین صور اسرافیل،نشر پیکان،صفحه230
ادامه مطلب
هوشنگ جزی زادههوشنگ جزي زاده در تاريخ 1312 در اصفهان متولد شد. پدرش آخوندگزي، قاضي معروف اصفهان بوده است. پدرِ مادرش آقا محمد علي مذهب، هنرمند شايسته اي بود كه در تشويق خواهرزاده جوانش به كار طراحي سنتي سهم به سزايي داشت. در سال 1328 واردهنرستان هنرهاي زيباي اصفهان شدو پس از ديپلم به استخدام وزارت آموزش و پرورش درآمد. بنا به درخواست عيسي بهادري به هنرستان هنرهاي زيبا منتقل شد. وي در حدود 26 سال با عيسي بهادري همكاري داشت و در تذهيب و نقش قالي اصيل ايراني 30 سال تجربه دارد، ولي تخصص وي در مينياتور است. او در نمايشگاههاي بروكسل، آمريكا و انگلستان شركت كرده است. در حال حاضر به تدريس طراحي فرش در هنرستان مشغول است.
منبع:طراحان بزرگ فرش ایران،شیرین صور اسرافیل،نشر پیکان،صفحه223
ادامه مطلب
عیسی بهادریدر بین طراحان و نقشگران فرش در تمام ایران و به اعتقاد غالب صاحبنظران، عیسی بهادری هنرمند یگانه ای است که حقی غیرقابل انکار بر هنرهای سنتی ایران ، به ویژه قالی دارد. وی نه تنها با اداره و توسعه هنرستان هنرهای زیبای اصفهان که 30 سال ریاست آن را داشت موجب گسترش هنرهای سنتی شد، بلکه تنها کسی است که آموزش طراحی و نقشه کشی و بافت فرش را به روش علمی و منظم در طی مدتی طولانی هدف کار خود قرار داد. عیسی بهادری خالق فرش جاودانی بشریت، شکار چرخ و ستاره دریایی ، استاد بزرگی بود که با استفاده هنرمندانه از آموخته های خود در مدرسه کمال الملک (آناتومی و طبیعت) و هنر سنتی اصفهان، به طرزی حیرت آور از طرح و رنگهای سنتی در فرش استفاده کرد و با قدرت تخیل بی مانند و قلم ماهرانه خود برای اولین بار مفاهیمی عرفانی ونمادین را در پیچش گلها و برگها و موتیفهای سنتی پیاده کرد.فرش بشریت، شاهکار زیبایی است که فلسفه حیات تداوم زندگی را در قالب بدن مردی و زنی و بچه ای، رویا گونه نشان داده است. در این فرش ترکیب فلسفه و فن علمی و تسلط بر عناصر سنتی را به حداعجاز می توان مشاهده کرد. بیشتر صاحبنظران در مینیاتور و نقش قالی، در استادی عیسی بهادری متفق القولند. وی انسانی هنر دوست و جدی بود که علی رغم برخی اتهامات نظر قدرت طلبی و مقام خواهی مدت سی سال ریاست هنرستان هنرهای زیبای اصفهان را برهر پست و مقام دیگری ترجیح داد.
در سال1284 شمسی در یکی از بخشهای تابعه اراک به نام بزچللو در مزرعه خانوادگی به نام آقچه کهریز متولد شد. پس از خاتمه تحصیلات به تهران رفت و در مدرسه کمال الملک به کار طبیعت سازی مشغول شد.
از آنجا که وی تشنه فراگیری هنرهای ملی بود، در هر فرصتی به اصفهان می رفت و ساعتهای متمادی به کپی از روی آثار گچیری و نقاشیهای بناهای تاریخی می پرداخت. بهادری پس از اتمام هنرستان به استخدام اداره هنرهای زیبای تهران درآمد و در آنجا ضمن تدریس به خلق نقشه های فرش مشغول شد.
چون عشق و علاقه بهادری متوجه اصفهان بود،در سال1315 سرپرستی هنرستان جدید التاسیس اصفهان را پذیرفت. وی برای پی ریزی و گسترش این هنرستان زحمات بسیار کشید و در مدت30سال تصدی او،این هنرستان به یکی از پایگاههای حفظ و احیای هنرهای ایرانی تبدیل شد.
بهادری در خلق نقشه های ابتکاری فرش مهارتی استثنایی داشت. فرش بشریت او همراه با چند اثر ممتاز دیگر در موزه هنرهای ملی و همچنین موزه هنرهای زیبای اصفهان موجود است. وی نقاشی چیره دست بود. تابلوهایی که از آثار هنری اصفهان ساخته بسیار زیباست. یکی از تابلوهای او به نام مجلس ابن سینا در موزه لوور پاریس است. از ابتکارات قابل توجه او استفاده هنرمندانه از طرحهای گل و برگ و پرنده به جای اشکال هندسی بر روی میزهای خاتم است. وی با وجود آنکه خطاط نبود کاشی دور مسجد امام را که قسمتی از آن ریخته بود بسیار زیبا ترمیم کرد. او در کلیه رشته های منبت، موزائیک، کاشی زری، قلمزنی و غیره طرحهای نفیسی دارد که کلیه آنها ابداعی و ابتکاری اند. از کارهای ماندنی او کاشیکاری نمای هنرستان هنرهای زیبا و طرح کاشی گلدسته حرم حضرت سیدالشهدا را (که آن را بدون دریافت مزد انجام داد) می توان نام برد. گاهی نیز به ندرت برای تولید کنندگان بزرگ فرش اصفهان طرح می داد. وی در طول عمر خود به دریافت نشانهای متعددی از نمایشگاههای دنیا، دیپلم دوتور و مدال طلا از نمایشگاه جهانی بروکسل و نشان علم و هنر از فرانسه نایل شد.
عیسی بهادری عاشق هنر بود و از صفات برجسته او آن که هر چه در سینه و ذهن خود داشت با بخشندگی و علاقه در اختیار شاگردانش می گذارد. شاگردان ارزنده ای نظیر رستم شیرازی، پورصفا و فرشچیان تربیت کرد که امروز آثارهریک از آنها زینت بخش موزه های جهان است.
عیسی بهادری در سال 1345، پس از30 سال با مقام بالاتری (مدیر کلی صنایع اصفهان) از سرپرستی هنرستان کنار رفت و از آنجا که مقام اداری مورد علاقه او نبود پس از دو سال باز نشسته شد. وی در سال 1365 درغربت درگذشت و در گورستان پرلاشز پاریس به خاک سپرده شد، روانش شاد باد.
منبع:طراحان بزرگ فرش ایران،شیرین صور اسرافیل،نشر پیکان،صفحات220الی222
ادامه مطلب
سید رضا خان صانعینام آورترين هنرمند نقش قالي در كاشان رضا صانعي(مير سيدرضاخان) در حدود 1265 در شهر كاشان متولد شد. از كودكي علاقه زيادي به صنعت فرش و نقش قالي داشت. كارهاي او كه امروز اكثراً در رديف كارهاي با ارزش موزه اي است داراي موضوعهايي براساس صورت پرتره و دورنما و به ندرت گل و بوته است. وي مردي فعال و هوشمند بود كه استفاده از كاغذ نقشه به صورت شطرنجي را در كاشان باب كرد. وي با كمال الملك، اگرنه ارتباط آكادميك، بلكه رابطه اي دوستانه داشت و آثارهنري خود را به نظر او مي رسانيد. وي مردي اديب ودانشمند، شاعر، خطاط، نقاش قالي و صورت بود و به مطالعه علاقه داشت. به چندين زبان از جمله فرانسه، تركي و حتي عبري صحبت مي كرد. اشعار زيبا و محكمي مي سرود كه در دست بسياري اهالي هنر دوست كاشان به يادگار مانده است.
آقا سيدرضاخان صانعي مردي قوي و ورزشكار بود و حدود100 سال عمركرد. كساني به يادمي آورندكه او تا اواخر عمر كار ميكرد و تمركز ذهني و حواس خود را به هيچ وجه از دست نداده بود. ويژگي سيدرضاصانعي كه نقشه هاي او به نقشه هاي خان معروفند، سرعت عمل و خلاقيت فوق العاده او بود، به صورتي كه روزي يك طرح تا غروب قلم مي زد. معروف است كه او در حين كار از پاكن استفاده نمي كرده است.
هنرمندان كاشان كمتر در انقياد كار فرمايان بوده و به نوعي در كار خود آزادي عمل داشته اند.با اين وصف رضا صانعي طرحهاي بسياري براي كمپانيهاي فرش تهيه كرده است. از نقشه هاي معروف او نقش شيخ صفي و نقشه لچك ترج شاه عباسي است. سيدرضاصانعي مردي خليق و مهمان نواز و به قولي سفره دار بود.وي فرزندان بسيار داشت که به نام جواد که نقاش و طراح هنرمندی بود در سن27سالگی در گذشت واز دخترانش بانوي هنرمند، اكرم السادات به كار بافت هنرمندانه نقشهاي پدرش سيدرضاخان و همسرش ميرزانصرالله نقاش زاده مشغول است. سيدرضاصانعي در سال 1366 در سن تقريباً 101 سالگي درگذشت و خاطره اي بس ارزنده براي دوستداران هنر در كاشان به يادگار گذاشت.
بر سنگ مزار سید رضا خان صانعی این شعر که از سروده های خود اوست نقش بسته است:
گر یقین است که آخر زجهان باید رفت
فارغ از محنت ابناء زمان باید رفت
مرگ سهل است ولی می کشد این غم که مرا
تا لب گور به دوش دگران باید رفت
اختیاری نبود حیف که هنگام رحیل
ورنه زین دار فنا رقص کنان باید رفت
ما همه نقطه پرگار وجودیم چه غم
که از این دایره بی نام نشان باید رفت
صانعی را نبود بیم گذشتن زجهان
بیم آنست که با بار گران باید رفت
منبع:طراحان بزرگ فرش ایران،شیرین صور اسرافیل،نشر پیکان،صفحات173الی175
ادامه مطلب
استاد علی اشرف کاشانیعلي اشرف كاشاني به سال 1280 شمسي در شهر كاشان تولد يافت. و بعد از اتمام تحصيلات ابتدايي به نقوش تذهيب دلبستگي پيدا كرد، و كم كم توجه به بافت قالي معطوف شد. وي براي پي بردن بيشتر به رموز كامل اين فن، در مدتي كمتر از 4 سال بين سنين 14تا18 سالگي توانست اين هنر را فرا گيرد، و مدتي زير نظر استاد ناصر مصطفوي به تمرين عملي پرداخت و اصول رنگ آميزي و نقطه چيني را آموخت، و براي آگاهي بيشتر در راهي كه گام برداشته بود، مدت يكسال ديگر تحت تعليم استاد ميرزا محمودخان مصوري، اصول طراحي را ياد گرفت و پس از آن به تهران آمد و در اداره شرق كه مسئول اكثر كارگاه هاي قالي بافي بود، آغاز به كار كرد و در طول شش ماه با همكاري ميرزا مهدي جواهري كه در اين كار سابقه داشت، شعبه اي در امور نقشه كشي قالي در شهر قم ترتيب داد. چندي بعد بنابه دعوت لسان السپهر فرماندار وقت قزوين براي تهيه نقشه قالي و بهبود وضع قالي بافي آنجا به قزوين رفت و كارگاههاي متعددي در قزوين داير كرد.
علي اشرف كاشاني از تجربيات استاد درودي بهره فراوان گرفت. از آثار وي ترسيم 18 طرح براي نقشه قالي كاخها و تذهيب اوراق احكام است كه اكثراً در موزه هنرهاي ملي نگهداري مي شود.
منبع:فرشنامه ایران،دکتر حسن آذرپاد،فضل الله حشمتی رضوی،تهران1383،صفحه442
ادامه مطلب