به گزارش گروه استان های باشگاه خبرنگاران جوان از اردبیل؛ فرش اردبیل به عنوان یکی از مهمترین محصولات اشتغالزای صنایع دستی با مشکلات جدی روبرو شده و نیازمند حمایت های دولت و مسئولان است.
قالی بافی در اردبیل پیشینه ای تاریخی دارد به طوری که در دوران صفویه فرش بافی در این دیار در اوج کمال بوده است فرش نفیس شیخ صفی که هم اکنون در موزه ویکتوریا­_آلبرت لندن نگهداری می شود گواه محکمی بر این ادعاست که روزگاری نام اردبیل همواره همراه قالی های نفیس و گرانقیمت آن ذکر می شده است.



متاسفانه مشکلات زیادی ازجمله نبود بیمه بافندگان ، نبود بازار فروش فرش و عدم حمایت دولت و مسئولان، پایه های تولید فرش دستباف را که به لحاظ تعداد شاغلین جزء صنایع دستی پر جمعیت محسوب می شود را سست کرده است رکود حاکم بر بازار وسیاست های خارجی و تحریم ها نیز مزید بر علت شده تا این محصول با ارزش و استراتژیک نه تنها بازارهای خارجی که مشتریان داخلی خود را نیز از دست بدهد و در این میان تولید کنندکان و بافندگان خرد که از این راه امرار معاش می کنند بیشترین ضرر را متحمل می شوند.
اما مدتی است جمعی از دلسوزان این صنعت و هنر ذی قیمت، برای برطرف کردن این مشکلات آستین همت بالا زده اند تا دوباره نام فرش اردبیل را احیا کنند تشکل ها و خوشه های فرش در اردبیل برای اولین بار ایجاد گردیده تا از نام فرش ادبیل در بازارهای جهانی دفاع کنند که اگر حمایت های دولت و مسئولان با اینها همراه باشد در کوتاه ترین زمان دوباره نام اردبیل همواره همراه با فرش آن در بازارهای داخلی و خارجی ذکر خواهد شد.

موانع و مشکلات صادرات فرش اردبیل برطرف می شود
پروژه سه ساله خوشه فرش دستباف اردبیل با پشتیبانی شرکت شهرکهای صنعتی و با مشارکت دانشگاه آزاد اسلامی واحد اردبیل و با هدف شناسایی نیاز و سلیقه بازارهای هدف اروپایی و برطرف کردن موانع صادرات فرش به این کشورها در سال 94 راه اندازی گردیده است.
عامل خوشه صنعتی فرش اردبیل ضمن اشاره به این مطلب افزود: مطالعاتی در سطوح بین المللی، ملی، استانی و کارگاهی انجام یافته و نقاط قوت و ضعف و فرصتها و تهدیدهای صنعت فرش دستباف شناسایی شده است که بر طبق این مطالعات فرش اردبیل در سه زمینه قبل از تولید(مواد اولیه، رنگ، طرح ونقشه)، تولید و بازاریابی و فروش با مشکل روبروست و بارزترین این مشکلات در بعد صادرات و فروش فرش است که با تشکیل خوشه صنعتی فرش دستباف در پی شناسایی و برطرف کردن این مشکلات هستیم.
اسحاق رسولی فعال سازی کنسرسیوم صادراتی با عنوان "شرکت پیشگامان صنعت فرش اردبیل" را از مهمترین برنامه های این خوشه دانست و تصریح کرد: دعوت از تجار کشورهای ایتالیا و آلمان و امضای تفاهم نامه بین این هیئت تجاری با خوشه فرش از برنامه هایی بوده است که در این خوشه انجام یافته است.
وی ادامه داد: تقویت و اعزام تورهای داخلی و خارجی از جمله شرکت در 7 نمایشگاه داخلی و بازدید از 2 نمایشگاه دموتکس آلمان که یکی از معتبرترین نمایشگاه های فرش در اروپا می باشد از دیگر برنامه های شرکت پیشگامان صادرات فرش اردبیل بوده و امسال نیز یک نماینده از خوشه فرش اردبیل به این نمایشگاه اعزام خواهد شد.

رتبه هشتم اردبیل در تولید فرش دستباف

عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی اردبیل بیان داشت: براساس اطلاعات و آمار اداره فرش، استان اردبیل از نظر میزان تولید فرش دستباف جایگاه هشتم کشور را دارد که جایگاه خوبی است که به دلیل نبود گمرک تخصصی فرش و وفور بافنده فرش در استان اردبیل، تجار فرش دیگر شهرها از این ظرفیت خالی استفاده کرده و طرح و نقشه شهر خود را به بافندگان اردبیلی سفارش می دهند و صادرات فرش از این استانها و به اسم فرش شهر خودشان صورت گیرد که اگرچه این امر در اشتغالزایی و سرمایه گذاری استان مثبت و مفید می باشد ولی سبب شده آمار دقیقی از صادرات فرش استان موجود نباشد که با مکاتباتی که با گمرک انجام داده ایم در صدد برطرف کردن این ضعف عمده هستیم.
رسولی افزود: دو نقطه حساس همکاری تشکل های فرش باهم و دیگری انسجام و همکاری نهادهای دولتی مرتبط با فرش با همدیگر مطرح است که در صورت تقویت این دو نقطه شاهد پیشرفت و رونق فرش در استان خواهیم بود و امیدواریم فعالان حوزه فرش بخصوص تشکل های فرش از مسایل حاشیه ای و منافع شخصی پرهیز کرده و به فکر ارتقاء فرش اردبیل باشند.
عامل خوشه صنعتی فرش اردبیل متمرکز سازی کارگاههای غیر متمرکز و خانگی را عامل مهم رونق صادرات فرش بیان کرد و گفت: امروزه بیشتر بافت فرش در کارگاههای کوچک و یا در منازل انجام می شود که این امر باعث اعمال سلیقه شخصی بر بافت فرش و تداوم آن برای مدت چند سال و عدم شناخت کافی از نیاز و سلیقه بازار توسط این قبیل از بافندگان شده است در نتیجه این بافندگان اثری بر بازار فرش نداشته و نمی توانند در بازارهای جهانی نیز حضور داشته باشند که با متمرکز سازی و ایجاد شبکه هایی متمرکز از بین این کارگاه های کوچک و هم افزایی و همکاری و تعامل بین این کارگاه ها می توان حضور موثری در بازارهای داخلی بویژه اروپایی داشت که در این راستا خوشه فرش اردبیل به دنبال افزایش سرمایه اجتماعی و اعتماد بین شبکه های کارگاهی و انسجام و تداوم همکاری و حمایت های سازمان های دولتی مرتبط با فرش از این هنر صنعت از طریق برگزاری جلسات راهبری در شوراهای خوشه فرش دستباف است.
رسولی با اشاره به این که تاکنون ده طرح و نقشه اردبیل ثبت جهانی شده است از ایجاد برند خاص فرش اردبیل خبر داد و اظهار داشت: تنوع طرح و نقشه در استان اردبیل زیاد است ولی بیشتر این طرح ها اقتباسی از طرح های دیگر استانها بوده و فرش اردبیل سبک و مکتب خاصی ندارد و اگر هم در گذشته فرش هایی بافته می شده این طرح ها و نقشه ها به فراموشی سپرده شده و در صورت بافت هم مشتریان چندانی در بازار ندارد.
وی گفت: با توجه به قرابت طرح و نقشه استان با کشور جمهوری آذربایجان و منطقه قفقاز، خوشه فرش اردبیل در پی برند سازی طرح قفقاز و ابداع و نوآوری روی این طرح بر طبق سلیقه مشتری اروپایی و معرفی آن به عنوان طرح خاص اردبیل به بازار فرش است.
این استاد دانشگاه اظهار داشت: 100درصد اهداف پیش بینی شده در خوشه فرش دستباف اردبیل تحقق یافته و حتی در بعضی از موارد نیز فراتر از برنامه ها عمل کرده ایم البته در بعضی زمینه ها به دلیل ضعف سرمایه گذاری اجتماعی در استان و روحیه پایین همکاری پیشرفت کند بوده است که امیدواریم در میان مدت شاهد پیشرفت این زمینه ها باشیم و امیدواریم در پنج سال آینده خوشه فرش اردبیل بتواند 20 درصد از تولیدات را به بازارهای خارجی صادر کرده و در بین خوشه های برتر کشور قرار بگیرد و با تلاش و اقدام جدی شاهد موفقیت های خوب در زمینه تولید احیای بازارداخلی بازاریابی و حضور قدرتمند در بازارهای جهانی باشیم.

45هزار نفر بافنده فرش در استان اردبیل وجود دارد
رییس اتحادیه بافندگان و تولید کنندگان فرش اردبیل گفت: در حال حاضر در استان اردبیل 45 هزار نفر مشغول فعالیت در حوزه قالیبافی هستند که 35 درصد بافنده روستایی و 65 درصد بافنده شهری هستند که بیشتر فرش های بافته شده در رجهای 25 تا 45 رج بوده ولی فرش های ابریشمی با رج 80 تا 90 رج هم در مناطقی از استان به دست بافندگان توانمند بافته می شود.
مالک اژدرحسنی بیان داشت: متنوع ترین و با کیفیت ترین فرش و تابلو فرش در استان اردبیل بافته می شود و مجموعا سالانه به طور متوسط 120هزار متر مربع فرش دستباف در این استان بافته می شود که متاسفانه این متراژ در سال های اخیر کاهش یافته و به 90 هزار متر مربع نیز رسیده است که این کاهش متراژ به دلیل تنوع تولید فرش های ماشینی همراه با گرایش مردم به کف پوش های جدید که ارزان قیمت و در دسترس هستند بوده است اما در کنار کاهش متراژ تولیدی کیفیت فرش اردبیل از لحاظ مواد اولیه و رنگ افزایش چشمگیری داشته است.

ضرورت بازنگری در قانون بیمه بافندگان
رییس هیئت مدیره کنسرسیوم صادراتی فرش اردبیل فرش را یکی از رشته های اشتغالزا بویژه برای روستاییان و کارگران فصلی و یکی از مهمترین منابع درآمد ارزی کشور عنوان کرد و اظهار داشت: مشاغل خانگی و بویژه فرش یک صنعت روستایی در استان اردبیل است که به عنوان یک شغل جانبی و هنگام بیکاری فصلی از آن استفاده می شود.
حسنی افزود: مرکز ملی فرش ایران وبیمه تامین اجتماعی طی تفاهم نامه ای شرایط بهره مندی از خدمات بیمه تامین اجتماعی را برای بافندگان فرش مشخص کرده اند که براساس یکی از بندهای این تفاهم نامه بافنده فرش برای بهره مندی از خدمات بیمه ای نباید شغل دیگری به غیر از بافت فرش داشته باشد ویا روزانه میزان معینی از فرش را ببافد در غیر این صورت بیمه آنان قطع می شود که ما معتقدیم این تفاهم نامه کم توجهی به قشر زحمت کش بافندگان فرش است چون بیشتر بافندگان فرش زنان خانه دار یا مردانی هستند که در نیمه دوم سال به دلیل نبود کار به بافت فرش مشغول می شوند و این امر سبب شده بیشتر این بافندگان که اغلب از قشر محروم جامعه نیز می باشند نتوانند از خدمات بیمه تامین اجتماعی استفاده کنند.
وی ادامه داد: در سالهای گذشته برخی افراد سودجو از ناقص بودن قانون بیمه تامین اجتماعی بافندگان فرش سو ء استفاده کرده و تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار گرفته بودند که با تشکیل اکیپ های بازرسی متشکل از کارشناس اتحادیه فرش دستباف، کارشناس اداره کل صنعت معدن و تجارت و کارشناس بیمه تامین اجتماعی بازرسی های هفتگی از منازل و کارگاه های بافندگان مشخص شده از طرف بیمه تامین اجتماعی صورت می گیرد و در صورت مشاهده تخلف با فرد خاطی برخورد و بیمه وی قطع می شود.

تمام بافندگان فرش، بیمه تکمیل درمان دریافت می کنند
رئیس اتحادیه بافندگان و تولیدکنندگان فرش اردبیل یکی از مشکلات مهم صنعت فرش را موضوع پوشش بیمه ای افراد شاغل در آن ذکر کرد و گفت: در استان 11 هزار نفر تحت پوشش بیمه قرار دارند که این رقم تنها 30درصد کل بافندگان را شامل می شود و ما به دنبال افزایش تعداد بیمه شدگان هستیم برای این منظور طی قراردادی که با شرکت "بیمه ما " انجام داده ایم از اول بهمن بیمه تکمیل درمان قالی بافان را اجرا خواهیم کرد و برای این منظور داشتن بیمه پایه برای استفاده کنندگان از این بیمه ضروری بوده و افرادی که فاقد بیمه پایه هستند ضرورت دارد با مراجعه به دفاتر پیشخوان نسبت به دریافت بیمه سلامت اقدام نمایند تا از تسهیلات بیمه تکمیل درمان نیز بهره مند گردند.

تخصیص نیافتن تسهیلات کم بهره به اتحادیه های فرش
رئیس اتحادیه تعاونی بافندگان و تولید کنندگان فرش اردبیل به تخصیص نیافتن اعتبار به بخش آموزش و پژوهش از سوی شرکت ملی فرش ایران اشاره کرد و بیان داشت: بزرگترین فراکسیون تخصصی فرش و صنایع دستی با هدف حمایت از فرش و فرشبافان برای اولین بار در مجلس شگل گرفته است که از تلاش اعضای این فراکسیون کمال تشکر را داریم که پیگیری زیادی در رابطه با این امر داشته اند ولی متاسفانه با وجود گذشت 4 سال از زمان تصویب ماده 77 قانون نظام صنفی این موضوع بلاتکلیف است و ما از فراکسیون مجلس انتظار داریم پیگیری و اقدامات لازم را جهت حل این مشکل و اجرائی شدن این مصوبه انجام دهند.
حسنی با بیان اینکه قالی بافی بیشترین سهم را در طرح مشاغل خانگی به خود اختصاص داده است از کم بودن تسهیلات اعطایی به قالی بافان در این طرح انتقاد کرد و افزود: شرکت ملی فرش ایران در زمینه جذب اعتبار آموزشی و پژوهشی و اختصاص این اعتبار به استان ها در چند سال اخیر عملکرد خوبی نداشته و متاسفانه چندین سال است که تسهیلات کم بهره برای صنف بافندگان و تولید کنندگان اختصاص داده نشده و این در حالی است که اتحادیه بافندگان فرش دستباف نقش مهم و پررنگی در بافت، بازاریابی، فروش و تمام حرف مربوط به فرش ایفا می کند و امید است با تخصیص این تسهیلات روز به روز شاهد رونق و شکوفایی این صنعت در استان اردبیل باشیم .
هنرمندگان و بافندگان فرش نیز گلایه هایی از عدم توجه برخی دستگاه های مربوطه داشتند و خواستار توجه بیشتر مسئولان برای افزایش درآمد و رونق فرش دستباف داشتند.
خانم فهمی یکی ازاین قالی بافان وکارگاهداران است که در روستای کرمشاهلو بخش ارشق شهرستان مشگین شهرگارگاه فرش دستباف دایر کرده و برای 12 نفر نیز اشتغالزایی کرده است با اشاره به مشکلات و سختی این حرفه گفت: باحمایت بخشدار ارشق و جهاد کشاورزی شهرستان مشگین شهر اقدام به دایر کردن کارگاه بافت فرش کردم و برای توسعه کارگاه و افزایش تعداد بافنده اقدام به دریافت وام کرده ام اما با موانع و مشکلاتی که سرراه بنده قرار گرفته هنوز این وام را دریافت نکرده ام.
این کارگاه دار فرش افزود: اگر تسهیلات کم بهره برای افرادی مثل من فراهم شده و دولت و مسئولان از ما حمایت کنند علاوه بر توسعه کارگاه و اشتغالزایی می توانیم مواد اولیه مرغوبی را نیز تهیه کرده و در نتیجه کیفیت فرش تولیدی خود رابالا ببریم.
وی مشکل بزرگ و عمده افرادی مثل خودش را بازاریابی و فروش فرش های بافته شده در این کارگاه ها عنوان می کند و می افزاید: متاسفانه مشکل بزرگ ما به فروش رساندن فرش های تولیدی خودمان است و خریداران فرش از این مسئله سوء استفاده کرده و فرش هایی را که ما با زحمت فراوان می بافیم به بهانه های مختلف مانند رکود بازار و کسادی این حرفه به کمترین قیمت خریداری می کنند که حتی پول مواد اولیه نیز جبران نمی شود.
محمدی یک دیگر ازبافندگانی است که در منزل و برای اینکه کمک خرج خانواده اش باشد به صورت دستمزد فرش می بافد از قطع شدن بیمه تامین اجتماعی خود گلایه کرده و می گوید: هر از چندگاهی افرادی به عنوان بازرس از دار قالی دیدن می کنند و چنانچه این دار برپا نباشد بیمه را قطع می کنند .
وی درباره زحمت فراوان این کار و در امد پایین آن نیز چنین گفت: از صبح که بیدار می شوم بعد از رسیدگی به کارهای منزل جلوی دار قالی مینشینم و تا هرزمان که بتوانم از قالی می بافم ولی متاسفانه بیشتر درامد این کار به جیب دلالان و کسانی که فرش را از ما میخرند میرود.
انتظار می رود با توجه به ظرفیت هایی که استان اردبیل در تولید فرش دستباف دارد حمایت های همه جانبه ای از طرف مسئولان مربوطه انجام شود تا دغدغه ها و نگرانی های تولید کنندگان فرش دستباف در بخش های بیمه، فروش، صادرات و معرفی طرح خود برطرف شود.
تولیدکنندگان فرش دستباف علی رغم مشکلاتی که با آن روبر هستند توانسته اند در سال اقتصاد مقاومتی و اقدام و عمل گام بزرگی در تحقق اقتصاد مقاومتی و منویات مقام معظم رهبری بردارند و باید مسئولان با حمایت های همه جانبه انگیزه این تولید کنندگان را دو چندان کنند چرا که استان اردبیل برای پیشرفت در بخش اقتصادی به چنین تولید کنندگان تلاشگر نیاز اساسی دارد.
صنعت فرش دستباف که برای هزاران نفر در منطقه اشتغال ایجاد کرده است می تواند با حمایت مسئولان روند اشتغال در منطقه را توسعه دهد و تولید کنندگان فرش دستباف امیدوارند هرچه زودتر دغدغه های آنها توسط مسئولان برطرف شود تا با انگیزه بالا استان اردبیل را به قطب تولید فرش دستباف تبدیل کنند.