گفت وگو با استاد «عباس نژاد سروری » طراح قالی کرمان
گفت وگو با استاد «عباس نژاد سروری » طراح قالی
عباس نژاد سروری
اشاره:در سال 1308 در کرمان به دنیا آمد.از همان کودکی به نقاشی علاقه فراوان داشت و از سال 1320کار طراحی و نقاشی را پس از به پایان رساندن دوره ششم ابتدایی به طور حرفه ای آغاز کرد.
او نقاشی فرش را نزد استادانی از جمله مرحوم موحدی،مرحوم وفایی و مرحوم بهارستانی فرا گرفت؛اما اعتقاد داشت«خلاقیت در طرح ونقش حرف اول را می زند و تنها با یادگیری تئوری راه به جایی نخواهد برد» و همین موضوع باعث شد تا با استفاده از خلاقیت خود،با بهره گیری از طرحی از مرحوم دیلمقانی،نقش سرام سروری را ابداع کند.
شاید بتوانیم استاد سروری را یکی از قدیمی ترین طراحان و نقاشان فرش کرمان بنامیم که علی رغم سن بالا،هم چنان به کار نقاشی و طراحی قالی عشق می ورزد و در طول روز حداقل نیم ساعتی را در کارگاه کوچکی که دارد به این کار مشغول است.
با «عباس نژاد سروری» به گفت و گو نشستیم تا از حال و هوای نقاشی و طراحی قالی کرمان در گذشته و حال برایمان بگوید.
آقای سروری!نقش «سرام سروری» نقش بی بدیل و زیبایی است که به نام شما نام گذاری شده است؛در خصوص طراحی این نقش برایمان بگویید.
وضعیت طراحی و نقاشی قالی در گذشته نسبت به الان چگونه بود؟
در گذشته،تعداد زیادی از این راه امرار معاش می کردند،به طور مثال،فقط در شرکت فرش که متاسفانه اکنون به خاطر بدهی در رهن بانک است،8 طراح کار می کردند که با هر طراحی هم حداقل 8 نفر در زمینه ی رنگ ونقطه فعالیت می کردند.یعنی در بخش طراحی و نقاشی قالی حدود 70 نفر مشغول به کار بودند.یا در کارگاهی که خود من داشتم،چندین شاگرد مشغول به کار بودند که همه آنها اکنون به حرفه های دیگری مشغول هستند.
چرا این وضعیت رکود پیدا کرد؟
در کشور ما آ نچنان که باید، برای هنرمند و کار هنری ارزش قایل نمی شوند. کار طراحی و نقاشی فرش و بافندگی در واقع یک کار هنری است؛ اما به میزان زحمتی که دارد، درآمد و نفع اقتصادی به بافنده وطراح نمی رسد و به همین دلیل رو زبه روز این حرفه و هنر رکود پیدا کرد.ورود دستگا ههای فتوکپی رنگی هم در رکود طراحی و نقاشی فرشدست باف تاثیر زیادی داشت و الان هرکس به نقش های نیاز داشته باشد به راحتی کپی می کند.
به هر حال، از من و امثال من که گذشت؛ اما کار هنری سودی ندارد وآیند ه ی انسان تامین نمی شود؛ بنابراین باید برای هنرمند (بافنده و طراح)ارزش قایل شد و به گونه ای برنامه ریزی کرد تا درآمد و نفع اقتصادی خوبی داشته باشند.
روزگاری که ما در شرکت فرش به کار طراحی و نقاشی قالی مشغول بودیم، هیأتی از آمریکا برای بازدید آمده بودند. از افرادی که مشغول به کارطراحی و نقاشی بودند سوال کردند که روزانه چند ساعت کار می کنید؟
گفتند: معمولا 8 تا 12 ساعت. آمریکایی ها گفتند: شما باید حداکثر روزانه 4 ساعت کار کنید؛ چرا که کار شما هم ارزشمند وهم طاقت فرساست؛ اما در طول این سا لها، چه پیش و چه پس از انقلاب، به بافنده و طراح
توجهی نشده است.
در گذشته، حق الزحمه ی نقاش و بافنده را از روی رجشمار قالی محاسبه می کردند و اینکه آیا این قالی و نقش آن کیفیت دارد یا خیر،ملاک نرخگذاری نبود.
چرا این گونه قیمت گذاری می شد؟
توصیه ی شما برای بازگرداندن فرش دست باف کرمان به روزگارقدیمش چیست؟
« فیض رو ح القدس ار باز مدد فرماید/دیگران هم بکنند آ نچه مسیحا می کرد »
اکنون اگرچه استادان گذشته نیستند، اما اگر به گونه ای برنامه ریزی شود که نفع اقتصادی داشته باشد، افراد دیگر نیز به این حرفه ورود می کنند.
در کشور حرف زیاد زده می شود؛ اما عمل در کار نیست. چند سال پیش استاندار وقت کرمان نوید داد مجموعه ی شرکت فرش در اختیار فعالان فرش دست باف کرمان قرار گیرد؛ اما بعدها متوجه شدیم این مجموعه در رهن بانک است و به خاطر بدهی ها به بانک تعلق گرفته است.
باید برای حفظ فرش دست باف کرمان، مجموعه ای مانند شرکت فرش به طور متمرکز ایجاد شود که همه ی ارکان اصلی تولید فرش دست باف را داشته باشد. طراح، رنگرز و بافنده، سه رکن اصلی تولید فرش هستند؛
بنابراین باید در مجموع های این سه رکن را در کنار هم جمع کنند تا فرش دست باف کرمان حداقل به عنوان یک حرفه و هنر که با پیشینه و تاریخ کرمان گره خورده است،حفظ شود.
نکته دیگر برای رونق فرش دست باف کرمان،افزایش کیفیت آن است. تولید قالی کرمان باید به سمت قطعات کوچک، ظریف و ریزبافبرود و دیگر نباید این نوع فرش زیر پا انداخته شود.
فرش دست بافِ ظریف و ریزباف که حاصل دسترنج نقاش و بافندهاست، باید به عنوان تابلو و آویز استفاده شود و اگر تولید قالی کرمان به این سمت برود، شاهد رونق دوباره ی آن خواهیم بود. البته در این راستا توجه به بافنده و طراح و نقاش بسیار مهم است و باید حق و حقوق نقاش و بافنده به طوری که درخور شأن آنهاست پرداخت شود.
آقای سروری! آیا هنوز هم به کار طراحی و نقاشی قالی مشغول هستید و در این زمینه، هنرجو پرورش می دهید؟
به غیر از نقش «سرام سروری » چه نقش هایی دیگری کشیده اید؟
معمولا همه ی نقش هایی که در قالی کرمان استفاده می شد از جمله شا ه عباسی، درختی و دسته گلی را کشیده ام و برخی از آ نها نیز در کتاب طراحان فرش ایران آمده است.
حرف آخر...
منبع:خبرنامه قالی و صنایع دستی کرمان/شماره دوازدهم/اردیبهشت 1393
عباس نژاد سروری
اشاره:در سال 1308 در کرمان به دنیا آمد.از همان کودکی به نقاشی علاقه فراوان داشت و از سال 1320کار طراحی و نقاشی را پس از به پایان رساندن دوره ششم ابتدایی به طور حرفه ای آغاز کرد.
او نقاشی فرش را نزد استادانی از جمله مرحوم موحدی،مرحوم وفایی و مرحوم بهارستانی فرا گرفت؛اما اعتقاد داشت«خلاقیت در طرح ونقش حرف اول را می زند و تنها با یادگیری تئوری راه به جایی نخواهد برد» و همین موضوع باعث شد تا با استفاده از خلاقیت خود،با بهره گیری از طرحی از مرحوم دیلمقانی،نقش سرام سروری را ابداع کند.
شاید بتوانیم استاد سروری را یکی از قدیمی ترین طراحان و نقاشان فرش کرمان بنامیم که علی رغم سن بالا،هم چنان به کار نقاشی و طراحی قالی عشق می ورزد و در طول روز حداقل نیم ساعتی را در کارگاه کوچکی که دارد به این کار مشغول است.
با «عباس نژاد سروری» به گفت و گو نشستیم تا از حال و هوای نقاشی و طراحی قالی کرمان در گذشته و حال برایمان بگوید.
آقای سروری!نقش «سرام سروری» نقش بی بدیل و زیبایی است که به نام شما نام گذاری شده است؛در خصوص طراحی این نقش برایمان بگویید.
پس از پایان دوره خدمت سربازی،با آقای خواجه حسینی که یکی از فعالان فرش دست باف کرمان است کار خود را آغاز کردم و وی طرحی ازمرحوم دیلمقانی را به من داد تا براساس آن نقش قالی بزنم.من چون اعتقاد داشتم که طراح ونقاش باید از خلاقیت ذهنی خودش بهره بگیرد نه اینکه طرح ونقش دیگران را کپی کند؛کار طراحی این نقشه را آغاز کردم و نقش «سرام»تولید شد.
پس از تولید این نقش و استقبال خوب از آن،آقای خواجه حسینی تصمیم گرفت تا این نقش را به نام من نام گذاری کند و این چنین،نقش «سرام سروری» به بازار راه یافت و اکنون نیزعلاوه بر بافندگان فرش دستباف،از این نقش در کارخانه های تولید فرش ماشینی نیز استفاده می شود که البته من نقش را به این کارخانه ها ندادم.
پس از تولید این نقش و استقبال خوب از آن،آقای خواجه حسینی تصمیم گرفت تا این نقش را به نام من نام گذاری کند و این چنین،نقش «سرام سروری» به بازار راه یافت و اکنون نیزعلاوه بر بافندگان فرش دستباف،از این نقش در کارخانه های تولید فرش ماشینی نیز استفاده می شود که البته من نقش را به این کارخانه ها ندادم.
وضعیت طراحی و نقاشی قالی در گذشته نسبت به الان چگونه بود؟
در گذشته،تعداد زیادی از این راه امرار معاش می کردند،به طور مثال،فقط در شرکت فرش که متاسفانه اکنون به خاطر بدهی در رهن بانک است،8 طراح کار می کردند که با هر طراحی هم حداقل 8 نفر در زمینه ی رنگ ونقطه فعالیت می کردند.یعنی در بخش طراحی و نقاشی قالی حدود 70 نفر مشغول به کار بودند.یا در کارگاهی که خود من داشتم،چندین شاگرد مشغول به کار بودند که همه آنها اکنون به حرفه های دیگری مشغول هستند.
چرا این وضعیت رکود پیدا کرد؟
در کشور ما آ نچنان که باید، برای هنرمند و کار هنری ارزش قایل نمی شوند. کار طراحی و نقاشی فرش و بافندگی در واقع یک کار هنری است؛ اما به میزان زحمتی که دارد، درآمد و نفع اقتصادی به بافنده وطراح نمی رسد و به همین دلیل رو زبه روز این حرفه و هنر رکود پیدا کرد.ورود دستگا ههای فتوکپی رنگی هم در رکود طراحی و نقاشی فرشدست باف تاثیر زیادی داشت و الان هرکس به نقش های نیاز داشته باشد به راحتی کپی می کند.
به هر حال، از من و امثال من که گذشت؛ اما کار هنری سودی ندارد وآیند ه ی انسان تامین نمی شود؛ بنابراین باید برای هنرمند (بافنده و طراح)ارزش قایل شد و به گونه ای برنامه ریزی کرد تا درآمد و نفع اقتصادی خوبی داشته باشند.
روزگاری که ما در شرکت فرش به کار طراحی و نقاشی قالی مشغول بودیم، هیأتی از آمریکا برای بازدید آمده بودند. از افرادی که مشغول به کارطراحی و نقاشی بودند سوال کردند که روزانه چند ساعت کار می کنید؟
گفتند: معمولا 8 تا 12 ساعت. آمریکایی ها گفتند: شما باید حداکثر روزانه 4 ساعت کار کنید؛ چرا که کار شما هم ارزشمند وهم طاقت فرساست؛ اما در طول این سا لها، چه پیش و چه پس از انقلاب، به بافنده و طراح
توجهی نشده است.
در گذشته، حق الزحمه ی نقاش و بافنده را از روی رجشمار قالی محاسبه می کردند و اینکه آیا این قالی و نقش آن کیفیت دارد یا خیر،ملاک نرخگذاری نبود.
چرا این گونه قیمت گذاری می شد؟
به این دلیل که هرکس پولدار بود وارد کار خرید و فروش قالی می شدو عموماً کارشناس قالی نبودند؛ اکنون هم که وضع بهتر شده و افرادی که در زمینه ی خرید و فروش قالی دست باف فعال هستند کارشناس هم هستند و حتی قالی هم افزایش قیمت خوبی داشته است؛ باز هم برای بافنده صرفه ی اقتصادی ندارد و به همین دلیل، اکثر افردای که هنوز به کار بافندگی مشغول هستند همان بافندگان قدیمی اند و جوانان به این رشته رونیاورده اند.
در بخش تولید و فروش هم جایگزین نداشته ایم؛ به طور مثال، درگذشته آقای ارجمند را به عنوان سلطان قالی کرمان می شناختند؛ اماوقتی وی فوت کرد فرزندانش کارش را ادامه ندادند؛ بنابراین همه ی این مسائل دست به دست هم داد و باعث شد تا قالی کرمان که روزگاری در دنیا شهرت بسیار داشت،دچار رکود شدیدی شود.
در بخش تولید و فروش هم جایگزین نداشته ایم؛ به طور مثال، درگذشته آقای ارجمند را به عنوان سلطان قالی کرمان می شناختند؛ اماوقتی وی فوت کرد فرزندانش کارش را ادامه ندادند؛ بنابراین همه ی این مسائل دست به دست هم داد و باعث شد تا قالی کرمان که روزگاری در دنیا شهرت بسیار داشت،دچار رکود شدیدی شود.
توصیه ی شما برای بازگرداندن فرش دست باف کرمان به روزگارقدیمش چیست؟
« فیض رو ح القدس ار باز مدد فرماید/دیگران هم بکنند آ نچه مسیحا می کرد »
اکنون اگرچه استادان گذشته نیستند، اما اگر به گونه ای برنامه ریزی شود که نفع اقتصادی داشته باشد، افراد دیگر نیز به این حرفه ورود می کنند.
در کشور حرف زیاد زده می شود؛ اما عمل در کار نیست. چند سال پیش استاندار وقت کرمان نوید داد مجموعه ی شرکت فرش در اختیار فعالان فرش دست باف کرمان قرار گیرد؛ اما بعدها متوجه شدیم این مجموعه در رهن بانک است و به خاطر بدهی ها به بانک تعلق گرفته است.
باید برای حفظ فرش دست باف کرمان، مجموعه ای مانند شرکت فرش به طور متمرکز ایجاد شود که همه ی ارکان اصلی تولید فرش دست باف را داشته باشد. طراح، رنگرز و بافنده، سه رکن اصلی تولید فرش هستند؛
بنابراین باید در مجموع های این سه رکن را در کنار هم جمع کنند تا فرش دست باف کرمان حداقل به عنوان یک حرفه و هنر که با پیشینه و تاریخ کرمان گره خورده است،حفظ شود.
نکته دیگر برای رونق فرش دست باف کرمان،افزایش کیفیت آن است. تولید قالی کرمان باید به سمت قطعات کوچک، ظریف و ریزبافبرود و دیگر نباید این نوع فرش زیر پا انداخته شود.
فرش دست بافِ ظریف و ریزباف که حاصل دسترنج نقاش و بافندهاست، باید به عنوان تابلو و آویز استفاده شود و اگر تولید قالی کرمان به این سمت برود، شاهد رونق دوباره ی آن خواهیم بود. البته در این راستا توجه به بافنده و طراح و نقاش بسیار مهم است و باید حق و حقوق نقاش و بافنده به طوری که درخور شأن آنهاست پرداخت شود.
آقای سروری! آیا هنوز هم به کار طراحی و نقاشی قالی مشغول هستید و در این زمینه، هنرجو پرورش می دهید؟
به خاطر مشکلات جسمی، مثل گذشته نمی توانم حرفه ی نقاشی را آنگونه که باید ادامه دهم؛ اما به خاطر علاقه ای که به این کار دارم معمولا روزانه نیم ساعتی به این حرفه می پردازم.
در گذشته که به طور حرفه ای کار می کردم، به هیچ وجه کار بی کیفیت ارائه نکردم و همواره سعی می کردم تولیدکنندگان از کارم راضی باشند؛«رنج خود و راحت یاران طلب »؛ اما چه فایده؟! اکنون دلم خوش است
نقش هایی را که کشیده ام جلویم بگذارم و به آ نها نگاه کنم!
در خصوص تربیت هنرجو هم اعتقاد دارم با توجه به اینکه در حال حاضر، کاری برای فعالان این حرفه وجود ندارد چه دلیلی دارد وقت افرادی را بگیرم و به آنها آموزش دهم تا پس از فراگرفتن آموز ش ها بیکار باشند! تدریس در دانشکد ه ی فرش را هم به همین دلیل نپذیرفتم.
در گذشته که به طور حرفه ای کار می کردم، به هیچ وجه کار بی کیفیت ارائه نکردم و همواره سعی می کردم تولیدکنندگان از کارم راضی باشند؛«رنج خود و راحت یاران طلب »؛ اما چه فایده؟! اکنون دلم خوش است
نقش هایی را که کشیده ام جلویم بگذارم و به آ نها نگاه کنم!
در خصوص تربیت هنرجو هم اعتقاد دارم با توجه به اینکه در حال حاضر، کاری برای فعالان این حرفه وجود ندارد چه دلیلی دارد وقت افرادی را بگیرم و به آنها آموزش دهم تا پس از فراگرفتن آموز ش ها بیکار باشند! تدریس در دانشکد ه ی فرش را هم به همین دلیل نپذیرفتم.
به غیر از نقش «سرام سروری » چه نقش هایی دیگری کشیده اید؟
معمولا همه ی نقش هایی که در قالی کرمان استفاده می شد از جمله شا ه عباسی، درختی و دسته گلی را کشیده ام و برخی از آ نها نیز در کتاب طراحان فرش ایران آمده است.
حرف آخر...
باید تلاش شود تا این هنر و حرفه از بین نرود و زنده بماند و حتی اگر امکان داشته باشد دوباره رونق پیدا کند.
برای زنده نگه داشتن آن لازم است که یک مجموعه ی متمرکز با حضور استادان نقاشی، رنگرزی و بافندگی را ه اندازی شود؛ ضمن این که در آن مجموعه، به تعدادی از جوانان علاقه مند نیز آموزش داده شود تا این هنر و حرفه حفظ شود.
برای رونق فرش دست باف هم باید به سمت تولید فرش های ریزباف و ظریف رفت تا به عنوان تابلو و فرش آویز استفاده شود؛ چرا که فرش دست باف، کاری است که با دست هنرمندان خلق می شود و کارِ دست،باید زیبا و ظریف باشد.
برای زنده نگه داشتن آن لازم است که یک مجموعه ی متمرکز با حضور استادان نقاشی، رنگرزی و بافندگی را ه اندازی شود؛ ضمن این که در آن مجموعه، به تعدادی از جوانان علاقه مند نیز آموزش داده شود تا این هنر و حرفه حفظ شود.
برای رونق فرش دست باف هم باید به سمت تولید فرش های ریزباف و ظریف رفت تا به عنوان تابلو و فرش آویز استفاده شود؛ چرا که فرش دست باف، کاری است که با دست هنرمندان خلق می شود و کارِ دست،باید زیبا و ظریف باشد.
منبع:خبرنامه قالی و صنایع دستی کرمان/شماره دوازدهم/اردیبهشت 1393
بازدید کننده گرامی ، شما به عضویت سایت در نیامده اید.
پیشنهاد می کنیم در سایت ثبت نام کنید و یا وارد سایت شوید.
پیشنهاد می کنیم در سایت ثبت نام کنید و یا وارد سایت شوید.